‍ رشد دست خط (Hand writing)

دسته بندی:
- مطالب علمی و آموزشی معتبر
تاریخ انتشار: ۰۲/۰۴/۱۳۹۶

‍ رشد دست خط (Hand writing)

فرآیند دست خط به هماهنگی پیچیده مهارتهای شناختی، ادراکی و حرکتی نیازمند است. این مهارتها هیچ یک به خودی خود رشد نمی کنند و به آموزش، تجربه و تمرین قابل توجهی نیاز دارند. نوشتن ابزار اساسی بیان غیرکلامی دیدگاه ها، عقاید و کشف و بیان خلاقیت ها است. این مظهر دیداری زبان، یک مهارت پیچیده روانی-حرکتی است نه یک توانایی ذاتی. به عبارتی دست خط اثر گرافیکی فرآیندهای شناختی، ادراکی و حرکتی است.
نوشتن مهارتی است که از ارتباط متقابل عوامل ۳ گانه فرد، محیط و فعالیت پدید می آید. نوشتن یک فعالیت حرکتی است و مثل سایر فعالیت های حرکتی از قوانین یادگیری حرکتی پیروی می کند و مانند هر حرکت دیگری به حس وابسته است.

‍ مراحل رشد و پیش نیازهای لازم جهت دست خط:
بیشتر مولفین تاکید دارند که کودکان باید بعد از کسب آمادگی لازم برای نوشتن، آموزش های رسمی نوشتن را آغاز می کنند. آمادگی برای نوشتن مستلزم یکپارچگی و تلفیق سیستم های حسی و حرکتی است. شکل دادن به حروف به یکپارچگی سیستم های ادراکی، حسی و حرکتی نیاز دارد. هماهنگی حرکات ظریف هم برای درستی شکل دادن به حروف ضروری است. کراتی مراحل رشد بیان نوشتاری را به صورت زیر بیان کرد:
۱- نگه داشتن ابزار نوشتن، علامت گذاری روی کاغذ و سطوح دیگر
۲- خط خطی های ناشیانه و علامت گذاری تصادفی
۳- ترسیم و خط خطی با توجه به محرکی که روی کاغذ وجود دارد مثل خط خطی کردن رو یا پشت تصاویر و رنگ کردن اشکال مختلف
۴- رسم شکل های هندسی مثل بعلاوه و ضربدر و مارپیچ های ناشیانه
۵- رسم شکل های مشخص هندسی مثل دایره، مربع، مثلث و …
۶- رسم اشیا آشنا مثل خانه، درخت، آدم
۷-نوشتن چاپی و سرهم نویسی( نوشتن کتابی و خط تحریری)
۸- رسم اشکال و تصاویر سه بعدی

‍ از ۴ سالگی رشد مهارتهای ترسیمی و نوشتاری از هم جدا می شوندیعنی کودک برای نوشتن راهکارهای دیگری را بکار می برد که با ترسیم و نقاشی فرق دارد لذا اگرچه تمرینات رنگ آمیزی کادر بطور گسترده ای بکار میروند ولی تاثیر آنها بر مهارتهای نوشتن بدرستی مشخص نیست و تمرینات آمادگی باید حتما نوشتاری بوده و فقط شامل ترسیم و نقاشی نباشد. در مورد سن مناسب آموزش نوشتن اختلاف نظر وجود دارد. برخی از کودکان در ۴ سالگی برای نوشتن آمادگی دارند ولی دیگران ممکن است تا ۶ سالگی هم برای شروع نوشتن آماده نباشند. بیشتر کودکان با انگیزه درونی قوی، نام خود را قبل از سن مدرسه و در خانه از والدین می آموزند و می توانند آن را بنویسند. آموزش رسمی نوشتا از آمادگی و کلاس اول دبستان آغاز می شود. آمادگی برای نوشتن به مهارتهای درکی، زبانی و کنترل قلم وابسته است.

دوناگو و لام مهارتهای پیش نیاز نوشتن را چنین بیان کرده اند:
۱- رشد عضلات ظریف دست
۲- هماهنگی چشم و دست
۳- توانایی نگهداشتن ابزارهای نوشتن به صورت صحیح و یا با وسایل کمکی
۴- توانایی شکل دادن نرم و هماهنگ به خطوط بنیادین نوشتاری مثل دایره ها، خطوط منحنی و زاویه ها
۵- ادراک حروف شامل توانایی تشخیص شکل ها با توجه به تفاوتها و شباهتها: استنباط حرکات لازم برای تولید شکل مورد نظر، توصیف کلامی دقیق آنچه دیده است.
۶- جهت یابی نوشته ها که تجزیه و تحلیل دیداری حروف و کلمات و تشخیص راست و چپ را می طلبد.