پاکدلها:حافظه فعالدر فرایند پردازش و مدیریت هشیار اطلاعات برای انجام فعالیت های پیچیده شناختی همچون یادگیری، استدلال و درک مطلب نقش مهمی را ایفا می کند. از حافظه فعال به عنوان راهنمای مغز نام برده می شود. مدت هاست که می دانیم حافظه نقش کلیدی در فرایند یادگیری دارد اما با تغییر تمرکز نظام آموزشی از حفظ کردن طوطی وار مطالب (حافظه منفعل) به سمت پر رنگ کردن نقش دانش و مهارت های مورد نیاز برای پردازش اطلاعات جدید، حافظه فعال مرکز توجه نظام آموزشی جدید قرار گرفته است.
امروزه تحقیقات بسیاری در زمینه شناخت ماهیت و نحوه عملکرد حافظه فعال انجام گرفته است. ولی باید بدانیم که اصطلاح حافظه فعال از حدود 50 سال پیش مورد استفاده قرار گرفت در دهه 70 و 80 قرن بیستم، رون شناس بریتالیایی، الن بدلی و همکارانش مدلی را برای عملکرد حافظه فعال ایجاد کردند که به مراحل و نحوه دریافت اطلاعات (داده های حسی) پردازش تصویری- فضایی و کلامی اطلاعات، و دسترسی به حافظه بلند مدت می پرداخت و از همه مهم تر انجام تمام این فرایند را بر عهده مدیر عامل مرکزی مغز (یا به اصطلاح همان حافظه فعال) گذاشتند.
حافظه فعال در مغز
مدیرعامل مرکزی مغز بر اطلاعات ورودی (داده های حسی) ما نظارت می کند و تعیین می کند کدام اطلاعات باید مورد توجه و تمرکز مغز ما قرار گیرد و کدام ها نادیده گرفته شود. همچون سایر فرایندهای پردازش شناختی مغز، مرکز حافظه فعال نیز در لوب پیشانی قشر مخ قرار دارد یعنی ناحیه ای از مغز که مسئول تفکر، حل مسئله و استدلال است. سایر بخش های مغز که بر عملکرد حافظه فعال تاثیر می گذارند عبارتند از هیپوکامپ که در حافظه بلند مدت و جهت یابی فضایی نقش دارد و ناحیه بروکا5 که در سمت چپ لوب پیشانی قرار دارد و در پردازش زبانی و سیالی واژگان موثر است.
حافظه فعال در بسیاری از فعالیت های روزمره از جمله خواندن، حل مسئله و جابه جایی موثر است. جالب است بدانیم که برخی محققان نقش حافظه فعال را در موفقیت تحصیلی حتی بیشتر از هوشبهر می دانند. از جمله این افراد، تریسی و رانس آلووی نویسندگان کتاب “حافظه فعال: چگونه مغز فعال تر، باهوش تر و سریع تری داشته باشید” ، هستند آنها در بخشی از کتاب خود می نویسند، حافظه فعال، به مراتب بیشتر از هوشبه می تواند موفقیت آکادمیک را تضمین نماید چرا که هوشهبر، از دانسته های شما تشکیل شده است در حالی که حافظه فعال چیزی است که به شما کمک می کند چگونه دانسته های خود را به کار ببرید (ص 16).
حافظه فعال یکی از کلیدی ترین مهارت های شناختی برای دانش آموزان و معلمان است. به عنوان یک آموزشگر، شما باید روزانه با چالش های ذهنی زیادی در گیر باشید از توجه به معلومات پیشین دانش آموزان گرفته تا اهداف درس، تنظیم فعالیت های آموزشی، زمان بندی، تاخیرها و توقف ها در ساعات درسی و غیره و غیره. دانش آموزان نیز باید از حافظه فعال خود برای درک معانی لغات هنگام مطالعه متن درسی، تصمیم گیری در مورد نحوه استفاده از عملیات ریاضی برای حل مسئله و توجه به صحبت های معلم و نوشته های پای تخته استفاده کنند.
تمرینات پیشنهادی برای بهبود حافظه فعال:
آگاهی واج شناختی : گوش کردن صداهای گوناگون تمیز دو صدای نزدیک به هم تولید آوا های شنیده شده خواندن و گوش کردن اشعارکودکانه
تشخیص صداهای هم آغاز تشخیص صداهای هم پایان شنیدن یک کلمه وگفتن یک کلمه هم قافیه با آن هم قافیه کردن لغات بخش کردن اصوات گفتاری چیستان های هم قافیه شمارش صداها جانشین کردن وجابه جایی اصوات حذف کردن اصوات وکلمات اصوات آغازین ترکیب صداها
ادراک دیداری : ایجادطرح ازطریق میخ برروی تخته کف پوش یاآجر ، موزاییک اشکال هندسی طراحی به وسیله ی مکعب ها یافتن اشکال هندسی و اعداد و حروف درتصاویر
حرکت روی اشکال مورد هدف پازل ها طبقه بندی کردن، اعداد، کلمات
جورکردن اشکال هندسی دومینوها بازی کردن باکارت ها حروف واعداد دبلنای حروف
ادراک دیداری کلمات ادراک فضایی: حرکت روی کلمات حرکت در جهت فلش جهت نما حرکت روی اعداد با ضربآهنگ شنیده شده حرکت در جهت معکوس ضرباهنگ شنیده شده
حرکت در جدول ترتیب اعداد و حروف الفبا از بزرگ به کوچک و برعکس حرکت در جدول الفبا یا اعداد و کلمات و ترسیم آن در روی کاغذ یا تخته وایت برد حرکت انگشت روی ماز در تخته وایت برد یا کاغذ و حرکت فعال در ماز روی زمین
تمرینات مناسب حافظه فعال در کودکانSLD – سایت پاکدلها
