پازل ها از تصویرهای سه یا چهار قطعه ای درست می شود تا عکس های پیچیده تری که بیست و چهار یا سی و شش قطعه را در بر می گیرد، درست می شود.
* در عرضه ی پازل ها باید توجه داشته باشیم که با میزان سن و درک و فهم کودک تناسب داشته باشد. پازل نباید آن قدر سخت باشد که کودک از حل آن عاجز شود و احساس شکست و نومیدی کند. به تعبیری، پازل باید کودک را به مبارزطلبی و تفکر و تأمل وادارد تا کودک از توانایی های ذهنی و روانی خویش برای حل معما استفاده کند. ولی این مبارزطلبی و زورآزمایی فکری و روانی نباید خیلی ادامه یابد، وگرنه کودک احساس شکست و حقارت می کند و از اعتماد به نفس او کاسته می شود. شکست های کودک در بازی با هر اسباب بازی نباید از سه یا چهار بار بیشتر شود، وگرنه برای رشد شخصیت و سلامت روانی کودک مضر است.
* اسباب بازی (پازل) نباید آن قدر ساده و آسان باشد که علاقه کودک را از بین ببرد و در او ایجاد خستگی کند، بلکه باید کودک را به مبارزه فراخواند و او، پس از مقداری تلاش و کوشش فکری، بتواند بر آن فایق آید تا برایش جذاب و شیرین باشد.
* درجه سختی و آسانی پازل به اندازه پازل یا موضوع آن بستگی دارد که ریز یا درشت و تعداد آن کم و یا زیاد باشد (از 3 تا 36 قطعه). هر اندازه موضوع پازل پیچیده تر باشد، پازل مشکل تر است.
* بهتر آن است که کودک را با انواع پازل، از ساده به مشکل، آشنا کنیم تا از نتایج و بازخورد مثبتی که از بازی می گیرد، انگیزه اش برای بازی بیشتر شود.
* ابتدا می توان از پازل جا گذاردنی برای آموزش کودکان استفاده کرد، چون حتی زمانی که کودک قادر به درک قسمت های مختلف نیست به وسیله ی آزمایش و خطا به راحتی می تواند جای واقعی آنها را پیدا کند. هر چند، نتیجه ی مطلوب وقتی عاید می شود که کودک از روی نظم و قاعده منطقی بتواند پازلی را تکمیل کند، نه آن که صرفاً از طریق آزمایش و خطا (کاملاً تصادفی) به این کار دست زند. زیرا در این حالت کودک به سختی خواهد توانست مسئله را حل کند و وقت زیادی را تلف خواهد کرد. بنابراین، برای جلوگیری از فوت وقت، کودک باید نظم منطقی را که در هر پازل وجود دارد درک کند.
* یکی دیگر از شیوه های تکمیل کردن این وسیله، روش زنجیره ای برعکس است. بدین ترتیب که ابتدا تصویر کامل را به کودک نشان می دهیم و سپس آخرین قطعه ای که تصویر را کامل می کند از آن جدا می سازیم و از وی می خواهیم تا آن قطعه را در جای خود قرار دهد . در مرحله ی بعد، دو قطعه ی آخر را جدا می کنیم و از وی می خواهیم تا آن قطعه ها را در جای خود قرار دهد. به هیمن ترتیب پیش می رویم تا کودک مستقلاً بتواند همه ی قطعات را به هم وصل کند و تصویر کامل را به وجود آورد البته، اگر کودک قادر به تکمیل تصویر باشد، می توان از همان ابتدا از وی خواست تا تمام قطعات را در جای خود قرار دهد و تصویر را تکمیل کند. * تصاویر پازل ها بهتر است درباره ی موضوع هایی باشد که در محدوده ی تجربیات کودک قرار دارد و کودک پیشتر با آن آشنا شده است. تصاویر قهرمانان کارتون مثل پینوکیو، پسر شجاع و سندباد همیشه مورد علاقه ی کودکان هستند و آنان با آنها آشنایی قبلی دارند (این نمونه ها به فرهنگ جامعه و طبقه اجتماعی کودکان ارتباط دارد، به طور مثال، برای کودک روستایی تصویر پینوکیو و … شاید معنایی نداشته باشد).
انواع پازل ها پازل، قطعات بریده یا جدا از هم یک تصویر است که با قراردادن آنها در محل خود، تصویر اصلی به دست می‌آید. پازلها، با توجه به نوع آموزش، موضوع، فرم و شکل به صورت‌های گوناگونی ساخته می‌شوند. در مطلب زیر که برگرفته از سایت تبیان می‌باشد، انواع پازل ذکر شده است.
1 ) پازل مکعبی: برای ساختن پازل مکعبی به 9 یا 12 یا 15 مکعب چوبی یا پلاستیکی نیاز است. هر مکعب دارای شش سطح است، بنابراین می‌توان شش تصویر را برروی هرسطح چسباند، به این ترتیب که ابتدا مکعب‌ها را پهلوی هم قراردهید، سپس تصویر مورد نظر را که به تعداد مکعب‌ها بریده‌اید برروی آنها بچسبانید و یا این که برروی آن نقاشی کنید. سپس سطوح دیگر را به همین شکل کامل کنید. پس از آن مکعب‌ها را که با یکدیگر ترتیب منطقی ندارد، جلوی کودک می‌گذاریم و از او می‌خواهیم با کنار هم قراردادن مکعب‌ها شکل را کامل کند. کودکان، زمانی که می‌خواهند سطوح دیگر را هم کامل کنند، دچار مشکل می‌شوند. ولی کودکان چهار تا شش ساله می‌توانند این کار را انجام دهند.
2 ) پازل جور کردنی: این پازل معمولا به این ترتیب ساخته میشود که یک شکل را بر روی صفحه ای مقوایی یا چوبی می‌چسبانیم بعد آن را از قسمت‌های مختلف می‌بریم. در هنگام بازی قسمت‌های بریده شده را جلوی کودک می‌گذاریم. او باید قطعات را پیدا و به یکدیگر وصل کند.
اگر تعداد قطعات پازل زیاد باشد، می‌توانیم از دو تصویر همانند استفاده کنیم. یک تصویر را ببریم و دیگری را برای نمونه جلوی کودک قرار دهیم که از روی آن قطعات بریده شده را به صورت اول در آورد.
3 ) پازل جاگذاردنی: روی یک صفحه چوبی یا مقوایی ضخیم، جای شکل‌های معینی را با دستگاه‌های پازل بری، یا با اره مویی و مقواهایی را با تیغ موکت بری برش می‌دهیم و جدا می‌کنیم. برای جذابیت و تحریک کودکان، می‌توانیم قطعات بریده شده را با رنگ‌های شاد و ملایم رنگ‌آمیزی کنیم و به هنگام بازی قطعات بریده شده را در اختیار کودک قرار دهیم و از او بخواهیم هر یک از شکل‌ها را در جای مناسب خود بگذارد.
این نوع از پازلها را می‌توان به صورت دگمه دار ساخت. پازل‌های دگمه‌دار که برروی هر شکل قطعه‌ای خیلی کوچک وصل شده است که کودک به آسانی می‌تواند پازل را بر دارد و در جای مناسب خودش قرار دهد. ولی پازل‌های بدون دگمه در جابه‌جایی برای کودکان کمی دشوار است.
مزایا و فواید حل بازی پازل ها
باعث افزایش و زیاد شدن دقت و شاید تمرکز در بینایی وحس لا مسه ی کودک می شود .تشخیص رنگ ،فرم ، اندازه وشکل را در کودک تقویت می بخشد . قوه تکلم کودک را پرورش داده ودامنه واژگان جدید اورا افزایش می دهد .حافظه کودک را تقویت می کند .حرکات ظریف دست و تطابق چشم ودست اورا تقویت می کند کودک یاد می گیرد که اجزا،شکل اصلی را تشکیل می دهند . کودک یاد می گیرد که هریک از قطعات پازل ،جزئی از تصویر است وبا نبودن هر قطعه ،تصویر ناقص خواهد بود .
کودک برای کامل کردن طرح مجبور است رنگ ها وطرح اصلی را به خاطر بسپارد وجهت خطوط را دنبال کند .
مهارت دراین کار به یادگیری خواندن و نوشتن او کمک خواهد کرد .برای یادگیری مفاهیمی مثل مکان ،اندازه وشکل های هندسی مؤثر ومفید است . ذوق هنری کودک با دیدن پازل های فصول مختلف رشد و پرورش می یابدگ
توجه کودک را جلب کرده وباعث رشد مهارتهای شناختی او می شود.اعتماد به نفس واحساس رضایت درونی کودک پس از تکمیل یک پازل(به شرط متناسب بودن آن با سن کودک ) پرورش داده میشود .به وسیله پازل کودک مفهوم نظم را درک می کند و تفکر منطقی در او ایجاد می شود.حس کنجکاوی اورا تحریک می کند واورا وادار می سازد تا قوای ذهنی خود را در جهت رسیدن به هدف به کار گیرد .این بازی به کودک می آموزد که چگونه از راه منطقی به حل مسائل بپردازد . کودک با استفاده از پازل های مکعبی ،مفهوم سطح وحجم و درازا را بیاموزد.
