سبد خرید0

هیچ محصولی در سبد خرید نیست.

مغز ما با کدام روش مطالعه سازگارتر است؟

این مطلب بر گرفته از یک مقاله قطور حاصل پژوهش های آموزشی و روانشناسی در سال ۲۰۱۳ میلادی است (لینک) که در این مقاله سعی شده خلاصه تکنیک آموزشی موجود در آن ذکر شود. اثر بخشی هر یک از این ۱۰ روش بر پایه نتیجه گیری های حاصله از گزارش های مندرج در این کتاب است. با این حال باید تصریح نماییم که هر فرد سَبک یادگیری منحصر به خود را دارد، شواهد نشان می دهد که یک تکنیک بر روی برخی افراد به خوبی کار می کند که ممکن است برای افراد دیگر به هیچ وجه به کار نیاید. پس در کل، اینکه یک تکنیک بر روی یک نفر خاص بکار نیاید، لزوماً به این معنا نیست که آن تکنیک بر روی شما اثر بخش نخواهد بود. در واقع اگر می خواهید ببینید که کدام روش روی شما اثر بیشتری دارد و سطح یادگیری شما را بالا می برد نیاز است تا با آزمون و خطا، روش ها را بر روی خود تست نمایید! در این بررسی روش هایی همچون خلاصه برداری، چند بار خوانی مطالب، هایلایت کردن زیر سوال رفته و تاثیر و عملکرد آنها در میزان افزایش یادگیری و تاثیر بر حافظه رد شده است. در کنار آن روش تکرار با فاصله زمانی مناسب و تست گرفتن و تمرین کردن از روش هایی است که در افزایش میزان بخاطر سپاری تاثیر قابل توجهی خواهد داشت. اگر به دنبال آن هستید که دریابید کدام روش مطالعه، شما را در به خاطرسپاری بهتر کمک خواهد کرد ادامه مطلب را مطالعه نمایید و رتبه بندی ۱۰ روش مختلف را دیده و بهترین روش مطالعه را برای خود برگزینید.

روش اول: سوال از جزئیات (تاثیر متوسط در افزایش یادگیری)

روش مطالعه

این روش بر پایه ایجاد توضیحات برای موضوعات شکل می گیرد. بر اساس آن کافی است که پس از مطالعه چند پاراگراف از خود سوالاتی بپرسید مثلا چرا X؟ و در پاسخ Y را عرضه کنید و در یادداشت برداری خود از همین پاسخ ها بهره بگیرید. این متد یکی از ساده ترین متدها ممکن است که البته بسیار همه گیر و پرکاربرد است. (در مدارس ایران از این شیوه به وفور استفاده می شود) در بکارگیری این روش لازم است تا حدِ قابل قبولی دانش قبلی کافی برای تولید سوالات معقول و مناسب داشته باشید پس می توان گفت دانش آموزانی که در موضوعی خاص تجربه کافی داشته باشند این روش را بهترین وجه ممکن اجرا می کنند. مطالعات نشان می دهد این تکنیک می تواند زمان مطالعه را از ۳۲ دقیقه به ۲۸ دقیقه کاهش دهد و در یادگیری تاثیر گذار باشد.

 شواهد نشان می دهد که این روش مثبت اما کمبودهایی دارد. کلید واژه این روش «چرا» است!

روش دوم: توضیحات برای خود (تاثیر متوسط در افزایش یادگیری)

روش مطالعه

این تکنیک با توضیح و ضبط آن شکل می گیرد که یکی از این دو احتمالا می تواند مشکلات موجود در یک مسئله را حل کند. در تحقیقات انجام شده نتیجه گرفته شد که توضیحاتی که دانش آموزان سال بالایی از فرمول های جبری و هندسی برای سال پایینی ها ارائه می دهند موثرترین حالت این روش محسوب می شود. این روش به همان سادگی توضیح دادن استاد است با این حال برخلاف آن، زمان بیشتری (تا دو برابر)  را برای مهارت پیدا کردن لازم دارد. شکل گیزی این روش بر پایه مطرح کردن سوالاتی با کلید واژه «چطور» شکل می گیرد و توضیحاتی که در قبال آن به خود می دهیم احتمالاً می تواند راه حلی برای به خاطر سپاری بهتر باشد. طبق تحقیقات این روش می تواند تا حد قابل قبولی و بویژه برای دروسی همچون ریاضی، فیزیک و شیمی بکار آید.

روش سوم: خلاصه برداری (تاثیر ضعیف در افزایش میزان یادگیری)

روش مطالعه

به عنوان یک روش قدیمی و حتی غریزی! می توان به خلاصه برداری اشاره کرد. تحقیقات نشان داده، خلاصه برداری از مطالب تنها برای آزمون های تستی موثر است. در واقع این خلاصه برداری ها به دانش آموزان کمک می کند بدون نیاز به اطلاعات کامل، پاسخ گزینه ها را با توجه به موارد مهمی که خلاصه برداری یادداشت کرده اند، پاسخ دهند. تحقیقات به طور مشخص روشن کرده که خلاصه برداری به هیچ وجه نمی تواند در یادگیری موثر واقع شود با این حال ثابت گردید این روش به مراتب از روش های معمول دیگر همچون هایلایت کردن و یا زیر کلمات خط کشیدن مفیدتر است. میزان به خاطر سپاری مطالب با این روش به شدت پایین است و تنها می تواند در کسری از زمان (مثلاً یک هفته قبل از امتحانات) بر یادآوری های ما تاثیر بگذارد.

خلاصه برداری خود نیز یک مهارت محسوب می شود و باید توجه کرد که تا چه اندازه ای در خلاصه برداری مهارت دارید؟

روش چهارم: هایلایت و زیر کلمات خط کشیدن (تاثیر ضعیف در افزایش میزان یادگیری)

روش مطالعه

هایلایت کردن یک روش مورد علاقه اکثر دانش آموزان است اما تحقیقات نشان می دهد که این ورش تا حد بسیار زیادی یکی از بی ارزش ترین روش های کمک به درج مطالب در حافظه است! این حالت از آنجا که به دانش آموزان حالت و سیگنال شرایط تحت کنترل را صادر می کند مورد علاقه بسیاری از افراد است. این روش را می توان نشانه ای از استرس نیز دانست که با ارسال سینگنال شرایط تحت کنترل به دانش آموزان به نوعی، آرامش می دهد اما مهم است که بدانید این روش تقریباً هیچ تاثیری در میزان یادگیری شما ندارد. یکی از دلایل محبوبیت این روش این است که نیاز به هیچ آموزش و کار خاصی ندارد! هیچ زمان اضافی را از ما نمی گیرد و به هیچ وجه هیچ عملکردی در افزایش عمکرد مغز و بکارگیری سلول های خاکستری ندارد!

قابل ذکر است که این روش تنها برای مطالعه بخش های اصلی یک تحقیق و یا متن بلند بکار می آید تا خلاصه ای از مهمترین مطالب به خواننده منتقل شود با این یادآوری که خواننده خود به موضوعات مندرج شده در مقاله آگاه است و قرار نیست چیز جدیدی یاد بگیرد.

روش پنجم: به خاطر سپاری با کمک کلمات کلیدی (تاثیر ضعیف در افزایش میزان یادگیری)

روش مطالعه

یکی از تکنیک هایی آموزشی و به خاطر سپاری اطلاعات، لینک کردن و برقراری ارتباط یک کلمه با محیط اطراف است. این ارتباط می تواند شامل نحوه تلفظ کلمه یا تصویری از آن کلمه باشد که به ذهن ما خطور می کند. تحقیقات نشان می دهد این روش فقط و فقط برای یک مدت زمان محدود کارساز خواهد بود. این روش مثلاً برای یادگیری زبان خارجی و یا یادگیری نام مردم و مشاغل و یا اصلاحات علمی مفید خواهد بود و نه بیشتر. علاوه بر آن مطالعات ثابت می کند این روش تنها در صورتی موثر خواهد بود که کلمات کلیدی که انتخاب می کنیم، مهم و راحت در حفظ کردن باشند. در کل می توان گفت شاید این روش برای بخاطر سپاری دروس تا یک هفته قبل از امتحان مفید باشد اما به هیچ وجه یک راه حل دراز مدت نخواهد بود. این روش را می توان در زمره ی روش های موسوم به معدل آور (در ایران) دسته بندی کرد که به دانش آموزان کمک می کند در مدت کمی برای بالا بردن نمرات خود تلاش کنند.

روش ششم: تصویرگری و خیال پردازی (تاثیر ضعیف در افزایش میزان یادگیری)

روش مطالعه

تحقیقات نشان داده که تصویرسازی و تخیل در مورد مطالبی که خوانده می شود، مزایایی در به خاطرسپاری جملات دارد اما این روش تاثیر خود را برای جملات طولانی به شدت از دست می دهد. در واقع اگر قرار باشد متون بلند را اینگونه به خاطر سپارد، بهتر است بدانید امکان پذیر نیست! مطالعات نشان می دهد این روش زمانی که دانش آموز به مطلبی گوش می دهند و بعد خودشان آن را می خوانند و شروع به تصویر سازی در مورد آن می کنند، بهتر و موثرتر خواهد بود. در واقع صرف خواندن مطلب احتمالاً باعث سخت شدن تجسم در افراد می شود. البته برخی بر تحقیقات این گروه در این بخش خرده می گیرند و اعلام می کنند از آنجا که این روش ساده و آسان است ارزش بکار گیری را دارد و می تواند در برخی موارد به بخاطرسپاری کمک کند. در نهایت تصویر سازی در حوزه ی حفظ کلمات کلیدی خیلی بکار خواهد آمد به شرط آنکه از آن برای موقعیت های خیلی خاص ناستفاده کرد. ( در موارد معدود بکارگیری این روش می تواند مفید باشد اما اگر بیش از اندازه و برای هر متنی بکار گرفته شود کاراریی خود را از دست می دهد)

روش هفتم: دوره کردن مطالب (تاثیر ضعیف در افزایش میزان یادگیری)

روش مطالعه

گواهی شده که این روش یکی از غیر موثرترین روش های به خاطر سپاری ممکنه است. بر اساس این تحقیقات نتایح جالبی حاصل آمده است. مثلا عنوان شده است قرائت بی حد و حصر – باز خوانی بعد از بازخوانی – موثر تر از خلاصه برداری است هر چند که نباید فراموش کرد که پیگیری این تکنیک، نیازمند صرف زمان بسیار بالایی است که ارزش این روش را به مراتب کاهش می دهد. پس اگر همواره به شما گفته می شود بازخوانی باعث می شود تا مطلبی را بهتر یاد بگیرید، حال می دانید که عملاض چنین روشی خیلی موثر و مفید نخواهد بود. (حداقل که در دراز مدت موثر نخواهد بود)

روش هشتم: تمرین کردن با امتحان گرفتن از خود (بسیار موثر در افزایش میزان یادگیری)

روش مطالعه

از خودتان تست بگیرید! اینجاست که همه چیز جالب می شود چرا که معمولاً همه ما به امتحان دادن و تست گرفتن به عنوان یک موضوع اهریمنی و شیطانی نگاه می کنیم! در حالی که دقیقاً در جهت مخالف، تستینگ (امتحان گرفتن) از موثر ترین زوش های مطالعه است! با این حال به طور سنتی این ارزشیابی ها معمولاً در تعداد کم و با اهمیت و محوریت نمره انجام می شود. به این معنا که ارزشیابی ها با ارزش نمره برگزار می شود و دلیل آن نیز تنها رتبه بندی دانش آموزان است. (امتحان گرفتن برای نمره و معدل دهی) براساس گزارشات مندرج در این کتاب، مزایای تستینگ بسیار در یادگیری قابل توجه است که به سادگی نمی توان از آن گذشت با این حال به نظر نمی رسد که لازم باشد این امتحان گرفتن در قالب ارزشیابی با ریسک و مخاطرات بالا و اهمیت نمره برگزرا شود و هرگونه تستی از جمله امتحانات بدون ارزش گذاری نمره (امتحانات با مخاطرات کم) در یادگیری موثر هستند. پس اگر معلم هستید سعی کنید امتحان ها را بدون نمره و با محوریت آموزش برگزار کنید.

برخلاف بسیاری از روش ها و تکنیک های اشاره شده، اهمیت این روش بسیار بالاست و بازدهی آن تا دو برابر بر میزان یادگیری ما اثر گذار خواهد بود. تحقیقات نشان می دهد که اگرچه تست های چند گزینه ای موثر هستند با این حال آزمون هایی که جزئیات بیشتری را از دانش آموز بخواهد موثرتر هستند به خصوص اینکه طراح سوال خود فرد آموزنده باشد.

حال سوال اینجاست که چگونه می توان این روش را به بهترین شکل انجام داد؟ کافی است آموزنده با کمک فلش کارت و یا حتی نرم افزارهای رایگان این روش را امتحان نمایند. روش دیگر یادداشت برداری سوالات در قالبی همچون PDF و یا بر روی کاغذ است. بهتر است این سوالات را دقیقا در کنار نوت برداری هایمان بنویسم و بکار بگیریم. این روش ظاهراً نماینگر از موفقیت MOOC هاست.

MOOC چیست؟ مشارکت نامحدود در آزمون ها و تست ها که از طریق وب برگزار می شود را MOOC گویند که از تستینگ و پرسش سوال برای آموزش بهره می گیرد) این روش همچنین می تواند برای دانش آموزان نیز خوب باشد چرا که این روش در عین اینکه تاثیری تا دو برابر دارد زمان کمتری را نیز نسبت به مابقی روش ها می طلبد.

روش نهم: مطالعه پراکنده و توزیع زمانی آن (بسیار موثر در افزایش میزان یادگیری)

روش مطالعه

آیا تاکنون به این فکر کرده اید که بهتر است مطالعات خود را در بصورت یکباره و یا بالعکس، در پاره های تقسیم شده انجام دهید؟ آیا به این فکر کرده اید که کدام روش بهترین بازدهی را دارد؟
تحقیقات نشان می دهد که سطح بهینه برای به خاطر داشتن مطالب، چیزی بین ۱۰ تا ۲۰ درصد از کل زمانی است که لازم داریم مطلب به خاطرمان بماند! مثلاً اگر می خواهیم مطلبی برای یکسال در ذهنمان بماند می بایست حداقل ماهانه ان مطلب را مرور نماییم یا اگر به=خواهیم مطلبی برای ۵ سال در ذهنمان نقش بگیرد باید مروری ۶ ماهه یا یکساه بر مطالبمان داشته باشیم. بر همین اساس است که اگر می خواهید مطلبی برای یک هفته یادتان بماند باید فضای یادگیری را در ۱۲ تا ۲۴ ساعت تقسیم نمایید. به نظر می رسد روش توزیعی زمانی که به همراه دریافت اطلاعات به بهترین روش ممکن باشد، موثرتر خواهد بود. (اگر روش مطالعه درست باشد با این روش، می توان بیشترین بهره را گرفت) پس بهترین نتیجه زمانی رخ خواهد داد که روش توزیعی را با روش تست گرفتن از خود تلفیق نمایید.

شاید با این موضوع روبرو شده باشید که به هنگام آزمون ها رو به خواندن حجم زیادی از مطالب بیاورید و اینگونه فکر کنید که این حجم از اطلاعات برای آزمون پیش رو به کمکتان خواهد آمد اما واقعیت ها نشان می دهد این بدترین شکل ممکنه برای به خاطر سپاری اطلاعات است به خصوص اینکه قرار باشد این روش به ما کمک کند تا مطالب برای یک دوره طولانی مدت در ذهنمان نگه داریم. در کل می توان تصریح کرد که با تقسیم بندی لازم زمان برای یادگیری و مرور و دوره می توانید نتیجه بسیار بهتر و پیشرفت قابل توجهی را بادگیری و بخاطرسپاری مطالب در خود احساس کنید.

روش دهم: تمرین لایه ای (تاثیر متوسط در میزان یادگیری)

روش مطالعه

روش های یادگیری از نظر حجم مطالعه و زمان به سه روش دسته بندی می شود:

بلوکی: این روش بر تکرار متداول یک موضوع و درس به طور مستمر  اشاره دارد: XXXXXXXX (همان روش هفتم است)

مثلاً اینکه تصمیم بگیریم کلیه دروس ریاضیات را یکجا تمام کنیم و بعد به سراغ تمام دروس ادبیات دبیرستان برویم و به این ترتیب بعد از تمام شدن هر موضوع درسی به سوی موضوع بعدی برویم.

فاصله دار: این روش تاکید دارد که در بازه زمانی متفاوت باید مطلی خوانده شده، تکرار شود و یا ادامه یابد. XXXX   XXX        XX            X (همان روش نهم است)

مثلاً مطالعه درس ادبیات در یک بازه زمانی و سپس ایجاد یک گپ زمانی و شروع دوباره درس ادبیات تا اتمام آن. به این ترتیب مرور و مطالعه دروس جدید ادبیات در فاصله زمنی باعث می شود تا مطالب به طور مستمر در ذهن ما مرور شوند.

لایه ای: این روش بر مطالعه دروس مختلف بصورت لایه ای اشاره دارد: XYNZXRBYRX  (به توزیع حرف X توجه کنید)

به این معنا که دروس مختلف را دریک روز دنبال کنید و از مطالعه صرفاً یک درس خودداری نمایید. این روش نوعی مطالعه لایه ای محسوب می شود که در هر لایه یک درس قرار میگیرد. ظاهراً چنین روشی برای مطالعه درس ریاضی بسیار موثرتر است. شواهد نیز نشان می دهد که این روش برای یادگیری مطالب در دراز مدت بسیار مفید است. بر اساس تحقیقات انجام شده، میزان اثر این روش تا ۴۳ درصد گزارش شده است. این روش به ما می گوید که روش مطالعه توزیعی و پراکنده و ترکیب آن با روش های دیگر (مثل تست گرفتن) می تواند در افزایش یادگیری تاثیر قابل توجهی داشته باشد.

سوالی که اینجا ایجاد می شود، این است که کدام روش را باید برای بهبود وضعیت حافظه مان انتخاب کنیم؟

روش مطالعه

نکته ای که اینجا اهمیت پیدا می کند که هیچکدام از روش های فوق واقعا برای یک نوع درس بکار نمی آیند. به این معنا که ممکن است یک روش برای یک کتاب مفید (مثلا برای ریاضیات) و برای یک کتاب دیگر چندان به درد بخور نباشد. از طرفی خود شما نیز در این موضوع تاثیر مستقیمی دارید به این معنا که ممکن است یکی از روش های فوق بیشتر برای شما موثر واقع شود. تنها روش عملی و کارآمد برای اینکه ببنید کدام روش بهتر به کارتان می آید این است که آنها را تست نمایید و فراموش نکنید که ترکیب روش ها فوق می تواند بهترین تاثیر را بر روی شما و میزان یادگیرتان بگذارد.

با این حال به شما توصیه می کنیم اگر به دنبال یادگیری درس جدیدی هستید (برای مثال ریاضی) مدت زمانی را برای تنظیم و زمان بندی لازم برای توزیع تمرینات خود ایجاد کنید. همچنان که در حال خواندن هستید، به جای خلاصه برداری چند سوال از موضوع ایجاد کنید و این سوالات را با تمرکز بر «چرا» و «چطور» ایجاد نمایید؟! و بعد از اینکه مهارت لازمه در این باره را کسب کردید شروع به نوشتن جزئیات اینکه چگونه به آن سوال پاسخ داده اید کنید؟! این موضعو به شما کمک می کند که دریابید با ترکیب روش هاس مختلف می توانید یک روش غیر سودمند را مفید کنید. مثلاً در همین مثال ما روش خلاصه برداری را با روش سوال کردن و دادن پاسخ تشریحی در آن ترکیب کردیم تا اثر آن را افزایش دهیم و آن را به یک مورد مطالعاتی موثر تبدیل نماییم. با کمی خلاقیت و صرف وقت و حوصله شما نیز می توانید روش های ترکیبی خاص خود را ایجاد کنید.

منبع: وب سایت پارسیش