سبد خرید0

هیچ محصولی در سبد خرید نیست.

ايرانيان، نوروفیدبک، مزیت های نوروفیدبک نسبت به دارو درمانی، نوروفیدبک (Neurofeedback)، اهداف عملکرد نوروتراپی، نوروفیدبک چگونه کار می کند؟

نوروفیدبک (Neurofeedback)

 

پاکدلها – مقدمه:

شاید تا به حال فکر کرده باشید کاش می شددرونتان را هم به همین شکل در آینه می دیدید و عیب و نق صهای آن را هم برطرف می کردید. مثلاً اگر می شد آنچه در مغزتان اتفاق می افتد را ببینید، آن وقت می توانستید آن را تنظیم کنید تا به بهترین شکل، کار خود را انجام دهد. متخصصان آتیه م یگویند این کار شدنی است و نوروفیدبک همانی است که دنبالش می گردید. نوروفیدبک در واقع ترکیبی از QEEG و بیوفیدبک است. شما مقابل یک مانیتور می نشینید و الکترودی که روی سر شما قرار می گیرد، امواج مغزی را دریافت و  به کامپیوتر هدایت می کند. اکنون شما با دیدن امواج مغزی خود روی صفحه ی مانیتور، می توانید به تنظیم و کنترل آ نها بپردازید.

 

– حاصل عملکرد مغز چیست؟

می دانیم که الگوی امواج مغزی، حالات و صورت های مختلف روانی ما را به وجود می آورد. درواقع کارکرد مناسب یا نامناسب مغز ما سبب طبیعی بودن یا غیرطبیعی بودن تولید امواج در مغز می شود. اختلالات مختلف  روانی در حقیقت حاصل کارکرد نامناسب مغز  و درنتیجه تولید الگوی ناصحیح امواج مغزی  می باشند. لذا مغز انسان نیز مانند هر سیستم پیچیده ی دیگری نیاز به تنظیم و رفع نواقص نیاز دارد. نکته ی مهم و جالب توجه این است که خود مغز می تواند خودش را تنظیم و به روز کند؛ فقط کافی است که از وضعیت خود آگاهی یابد. لذا کاری که باید انجام دهیم، آگاهی یافتن از مدل نامطلوب کارکرد مغز و سعی در تنظیم مجدد آن است. در حقیقت مغز با فیدبک (بازخورد) هایی که از بدن و محیط اطراف ما می گیرد، به کنترل و تنظیم کارکردهای مختلف جسمی و روانی و تعامل ما با محیط می پردازد. نوروفیدبک با فیدبکی که از امواج مغزی ارائه می دهد، مغز را در تنظیم فعالیت خود کمک می نماید.

 

 – نوروفیدبک چگونه کار می کند؟

در نوروفیدبک سنسورهایی که الکترود نامیده می شوند، بر روی پوست سر بیمار قرار می گیرند. این سنسورها فعالیت الکتریکی مغز فرد را ثبت و در قالب امواج مغزی در اغلب موارد به شکل شبیه سازی شده در قالب یک بازی کامپیوتری یا فیلم ویدئویی به او نشان می دهند. در این حالت، پخش فیلم یا هدایت بازی کامپیوتری بدون استفاده از دست و تنها با امواج مغزی شخص انجام می شود. به این شکل، فرد با دیدن پیشرفت یا توقف بازی و گرفتن پاداش یا از دست دادن امتیاز و یا تغییراتی که در صدا یا پخش فیلم به وجود می آید، پی به شرایط مطلوب یا نامطلوب امواج مغزی خود برده و سعی می کند تا با هدایت بازی یا فیلم، وضعیت تولید امواج مغزی خود را اصلاح کند (مثلاً اگر قرار است فرد موج آلفای خود را کاهش دهد، بازی در صورتی پیش م یرود که موج آلفا از یک حد مشخص شده ای کمتر باشد). نوروفیدبک در واقع یک فرآیند آموزشی است که در آن مغز، خودتنظیمی را فرا می گیرد. در طول آموزش، فعالیت مغز توسط اداره ی هوشیار و ناهوشیار توجه، کنترل می شود. یادگیری هوشیارانه زمانی اتفاق می افتد که فرد در می یابد چطور سیگنال فیدبک به توجه و وضعیت ذهنی او ارتباط پیدا می کند. قسمت عمده ی یادگیری در سطح ناهوشیار اتفاق می افتد، جائیکه مغز تدریجاً می تواند بصورت مستقیم و خودکار سیگنال فیدبک را کنترل کند. مهار تهای جدید که بصورت آگاهانه و نا آگاهانه بدست آمده اند، در طول آموزش، درونی م یشوند و بطور خودکار به فعالیت های روزانه ی فرد منتقل می گردند. این کار، درست مانند یادگرفتن رانندگی است، که پس از یادگیری کامل، یک سری اعمال به صورت خودکار انجام و هیچگاه فراموش نمی شوند.

 

– نوروفیدبک از نوروپلاستیسیتی کمک می گیرد:

از دید روانشناسی چنین به نظر می رسد که آموزش و تمرین، فرآیندهای ارتباط، رشد و بلوغ عصب شناختی را در مغز، تحریک و افزایش می دهد. این امر در واقع زمانی رخ می دهد که نورو نها طی آموزش، به ایجاد ارتباطات سیناپسی (ارتباط بین نورونی) جدید وادار شده و باعث بهبود عملکرد مغز در مناطق خاص شوند. همچنین شواهدی وجود دارد که بین فعالیت موج آلفا و جریان خون مغز ارتباط مستقیمی وجود دارد. به عبارت دیگر وقتی فرد موفق می شود که برای مدتی وضعیت افزایش موج آلفا را حفظ کند، مغز وی خون بیشتر و در نتیجه اکسیژن و غذای بیشتری دریافت می نماید. این مسئله سبب می شود که نورو ن های آسیب دیده به بازتولید و بهبود هدایت سیگنا لهای الکتریکی خود بپردازند. توانایی سلول های عصبی در ایجاد ارتباطات سیناپسی و مسیرهای جدید در مغز، نوروپلاستیسیتی نام دارد. یک مثال برای این حالت وقتی است که منطقه ی جدیدی در مغز، کارکردهای یک قسمت دیگر را به عهده می گیرد. به این ترتیب در طی آموزش نوروفیدبک، نورپلاستیستی وارد عمل می شود.

 

– برخی از کاربردهای درمانی نوروفیدبک:

  •  بیش فعالی/ نقص کمبود توجه (AD/HD) : بیش از هر زمان دیگری، برای درمان AD/HD از نوروفیدبک استفاده شده است. ۸۵ – ۸۰ درصد کودکان مبتلا به AD/HD به وسیله ی نوروفیدبک بهبودی کامل می یابند.
  • ناتوانی یادگیری (Learning Disability): این اختلالات در سنین دبستان شایع هستند. در درمان این اختلالات، نوروفیدبک تحول بزرگی ایجاد کرده است. در این مورد نوروفیدبک به تنهایی پاسخگوست و نیازی به درمان مکمل ندارد. معمولاً با کامل کردن یک دوره ی درمانی، بهبودی ثابتی حاصل می شود.
  • اختلالات خواب: اولین تغییراتی که مراجعین عموماً بعد از شروع درمان با نوروفیدبک مشاهده می کنند، تغییر و تنظیم خوابشان است. بنابراین می توان از نوروفیدبک در درمان اختلالات خواب نیز استفاده کرد.
  • آسیب مغزی : نوروفیدبک سبب بهبود مشکلات ناشی از آسیب و سکته ی مغزی می شود. از جمله می توان به بهبود در حافظه، سردرد، گیجی و حواس پرتی، سرگیجه، مشکلات تمرکزی، اضطراب، افسردگی و… اشاره کرد.
  • سوء مصرف مواد: مطالعات نشان داده است که در مقایسه با درمانهای موجود برای ترک اعتیاد، درمان با نوروفیدبک از بسیاری از روش های دیگر موفق تر بوده است. علاوه براین، درمان با این روش وسوسه و ولع فرد را کاهش می دهد و در درازمدت احتمال عود و بازگشت را پایین می آورد.

 

– اهداف عملکرد نوروتراپی:

تثبیت عملکرد سراسری مغز با افزایش توانایی مغز در تولید امواج مغزی مختلف در محدوده صحیح . بهبود توانایی مغز برای تغییر نرم و راحت از یک حالت ذهنی به حالت دیگر و حفظ آن حالت به اندازه ی مورد نیاز. سال هاست که ورزشکاران، هنرمندان، مدیران و افراد نظامی از نوروفیدبک برای دستیابی به بالاترین سطوح عملکرد درمانی استفاده می کنند. پروتکل های آموزشی، برانگیختگی فیزیولوژیکی، تمرکز و توجه، تعادل نیمکره های مغزی، آرمیدگی و کارکرد اجرایی را تحت تأثیر و آموزش قرار می دهند. نوروفیدبک یک تکنیک یادگیری و وسیله ی آموزشی است. مراجعه کننده از تغییراتی که طی آموزش بوجود آمده، آگاه م یشود و قادر خواهد بود تا روند پیشرفت خود را در جهت رسیدن به قابلیت های بالاتر، مورد ارزیابی و بررسی قرار دهد.

 

– جلسات درمان با نوروفیدبک:

ابتدا شرح حالی از مراجعه کننده گرفته می شود. سپس او روی صندلی مخصوص و راحتی می نشیند. ۲ الکترود به گو شهای بیمار و یک الکترود به سر او، در جای مناسب متصل می گردد (بنا به تشخیص درمانگر). سپس از وی خواسته می شود تا کاملاً آرام باشد و به صفحه ی کامپیوتری که در مقابلش قرار دارد، نگاه کند. درمانگر برنامه ی خاصی متناسب با مشکل بیمار، برای او در نظر گرفته است (این برنامه ها شبیه بازی کامپیوتری هستند). بیمار کار خاصی انجام نمی دهد، بلکه این مغز اوست که همه ی کارها را انجام می دهد. پس از چندین جلسه تمرین و تکرار، مغز تکالیف را می آموزد و خود را با آ نها تطبیق م یدهد. در پایان جلسه، الکترودها از بیمار جدا و تکالیفی برای انجام در منزل به او داده می شود. به منظور هرچه بهتر بودن نتایج حاصل از درمان و پایداری بیشتر اثرات درمانی، تعداد جلسات باید به حدی باشد که درمان تکمیل گردد. مدت معمول جلسات ۴۵ دقیقه (در برخی موارد کمی طولانی تر یا کوتاهتر) است. حداقل ۲ تا ۳ جلسه در هفته توصیه می شود. برای قطع درمان باید به تدریج فاصله ی جلسات را زیاد کرد. ابتدا دو هفته  یکبار و در صورتی که بهبودی ادامه پیدا کرد ماهی یک بار. اگر به محض از بین رفتن علائم بیماری، درمان را قطع کنیم، ممکن است پس از گذشت مدتی مثلاً ۳ یا ۹ ماه، تمامی نشانه های بیماری برگردند؛ در اینجاست که تصور می کنیم نوروفیدبک بی تأثیر بوده است. اما باید بدانیم نوروفیدبک در حقیقت نوعی یادگیری است و کاملاً واضح است که هرچه تکرار و تمرین بیشتر باشد، یادگیری نیز بهتر و بیشتر خواهد بود و آموخته ها دیرتر از بین می روند. همزمان کردن مصرف دارو با نوروفیدبک، نه تنها عوارض بدی ندارد، بلکه باعث می شود تأثیر داروها بیشتر شود و پس از مدتی داروها قطع شوند.

 

– مزیت های نوروفیدبک نسبت به دارو درمانی:

نداشتن عوارض جانبی و اثرات سوء برخی داروها (از جمله اثرات سوء داروها، کاهش انعطاف پذیری مغز است)،داشتن اثرات درمانی پایدار. بهبود بیماری در مواردی که دارو درمانی تنها علائم را موقتا از بین م یبرد مانند AD HD ، وسواس های شدید، افسرده خویی و … در حقیقت داروها به عنوان یک ماده ی خارجی سعی در تنظیم فعالیت های مغز دارند. بنابراین با قطع آن ها، نظم ایجاد شده در مغز نیز از بین می رود و مغز برای اینکه تنظیم خود را مجدداً به دست آورد، نیازمند داروست. این مسئله به عنوان اثر تنظیمی داروها شناخته می شود، در حالیکه هدف نوروفیدبک آموزش خود تنظیمی به مغز است و سعی دارد به آن یاد دهد که چگونه خود را تنظیم کند. در نتیجه پس از درمان با نوروفیدبک، مغز با مواجهه با مشکلات جدید و خارج شدن از نظم خود، نیازمند ماده دارویی خارجی نمی باشد چرا که می تواند از طریق فرآیند خودتنظیمی، نظم جدید خود را بدست آورد.

منابع :

  1. www.eeginfo.com What is neuro-feedback
  2. Neurofeedback Training for ADHD, Joel F. Lubar, Michie Odle SwartwoodJeffery N. Swartwood
  3.  neurofeedback project\ sahar azarang-BC.s BMe
  4. سایت گفتاردرمانی ایرانیان