نظریه های رشد حرکتی
رشد حرکتی : 🔸اگر چه بعضی از کودکان با نارسایی های ویژه در یادگیری ، مشکلات حرکتی چشمگیری از خود نشان نمی دهند ، تعدادی از آن ها مشکلات زیادی دارند که می تواند هم حوزه درسی و هم زندگی روزمره آن ها را تحت تأثیر قرار دهد.
📌بنابراین اصلاح کردن مشکلات حرکتی این کودکان نیز به همان اندازه مشکلات درسی ، دارای اهمیت است.
✳️در زمینه رابطه رشد حرکتی و یادگیری نظریات گوناگونی وجود دارد که به دو نمونه از آن ها اشاره می کنیم.
✍️نظریه کراتی :
📌کراتی (1998) بر آموزش بدنی کودکان با نارسایی های ویژه در یادگیری تأکید دارد و معتقد است که این کودکان باید بتوانند به همان اندازه کودکان عادی از تمرینات بدنی ، بازپروری و فعالیت های اوقات فراغت خود در زمینه های عاطفی ، اجتماعی و بدنی بهره مند شوند. کمک کردن به این کودکان جهت شرکت در یک برنامه آموزشی جسمی متناسب با نیازهای آنان ، یکی از راه های رسیدن به رشد و روند “عادی سازی تعلیم و تربیت ” است. (ایستمن و سافران ، 1986)
✳️به نظر کراتی ، بازی های حرکتی به کودکان با نارسایی های ویژه در یادگیری کمک زیادی می کند. این فعالیت های حرکتی غیر ظریف می تواند تجربیات و زمینه ارزشمندی برای یادگیری درسی فراهم کند. مثلا از طریق بازی ها و فعالیت های حرکتی می توان دامنه توجه کودک را افزایش داد که به نوبه خود بر روی یادگیری درسی او نیز تأثیر خواهد گذاشت.
✳️افزون بر این بازی می تواند مفهوم از خود ، روابط اجتماعی و پذیرش گروه همسن را که عامل مداخله کننده ای در یادگیری است ؛ افزایش دهد.
✳️ توان اجرای حرکات بازی ، نشان دهنده رشد کودک است و ناتوانی در آن می تواند در زنجیره شکست های پی در پی کودکان با نارسایی های ویژه در یادگیری تأثیر چشمگیری داشته باشد.
✍️نظریه کپارت
❇️نظریه کپارت ( 1971،1967،1963) از نظریات ادراکی – حرکتی روانشناسی رشد ناشی می شود که معتقد است رفتار اساسا حرکت است و هر نوع رفتاری مستلزم پاسخ های عضلانی و حرکتی است و چون جدا کردن قسمت های ادراکی و حرکتی در انجام هر کاری عملا غیر ممکن است ، پس باید یادگیری را بر اساس یک فرایند کلی ادراکی-حرکتی قرار داد.
❇️به نظر او کودکان باید مهارت های اساسی را به ترتیب طبیعی خود یاد بگیرند . بنابراین یک الگوی حرکتی که از هماهنگی رفتارهای حرکتی تشکیل می شود ، در مراحل اولیه رشد برای جمع آوری اطلاعات لازم است .
📌این الگوی حرکتی نوعی ” تعمیم حرکتی ” و بالاتر از ” مهارت حرکتی ” است.
♦️مثلا در راه رفتن به عنوان یک مهارت حرکتی کودک ، صرفا جنبه مکانیکی آن را یاد می گیرد که تغییرات کمتری را لازم دارد در حالی که به عنوان یک تعمیم حرکتی می تواند کارهایی همچون دویدن ، از پله بالا رفتن ، لی لی کردن ، جست و خیز کردن و مانند آن را که نیاز به تغییرات بیشتری دارد ، اجرا نماید.
✍️بنابراین نظریه کپارت از دو مفهوم اساسی یعنی تعمیم حرکتی و پیوند ادراکی – حرکتی تشکیل می شود :
♦️✍️تعمیم حرکتی
✅مجموعه ای از چند مهارت حرکتی به تعمیم حرکتی منجر می شود و از طریق آن کودک می تواند اطلاعاتی در زمینه ساختار فضایی دنیایی که در آن زندگی می کند بدست آورد .
پاکدلها : برای رسیدن به این فرایند چهار مهارت اساسی مورد نیاز است :
💢1-حفظ تعادل و حالت :
این مهارت شامل حفظ کردن تعادل و برقراری حالت است که برای ادراک فضایی ضروری است و کودک آن را در اثر آگاهی از جاذبه زمین و انعطاف پذیری عضلات خود به دست می آورد و با آن می تواند دو کار عمده انجام بدهد :
🔸الف)در مقابل جاذبه زمین مقاومت کند و با اصلاح کردن واکنش های خودش از زمین خوردن جلوگیری کند.
🔸ب)نوعی موازنه ثابت در عضلات مخالف همدیگر ایجاد نماید که باعث می شود در هر شرایطی خود را به صورت مستقیم و عمود به زمین نگه دارد. این مهارت ها از همان روزهای نخستین زندگی در حرکات ساده ای مانند بالا نگه داشتن سر و بعدها در حرکات پیچیده ای مانند راه رفتن ، دویدن ، پریدن و مانند آن مورد استفاده قرار می گیرند.
💢2-تماس و رها کردن :
مهارت هایی همچون دسترسی پیدا کردن به چیزها ، گرفتن و رها کردن آن ها و مانند آن کودک را قادر می ساززد که خصوصیات اشیا را از طریق لمس کردن ، دیدن ، در دهان گذاشتن ، مزه کردن و حتی بوییدن مورد شناسایی قرار دهد و جهت و سوی اشیا را در فضا نسبت به همدیگر و نسبت به خودش تعیین کند و آن ها را به شرایط مشابه تعمیم دهد. این مهارت ها کودک را در مواردی همچون ادراک شکل ، روابط شکل و زمینه و مانند آن کمک می کند. مثلا موقعی که کودک یک مکعب چوبی را بر می دارد ، در دهان می گذارد و سپس به زمین می اندازد ، تشخیص مفاهیمی همچون مربع ، مکعب ، گوشه ، سخت بودن و مانند آن را شروع می کند.
💢3-جابجایی :
حرکت و جابجایی در فضا ، کودک را قادر می سازد رابطه بین یک چیز را با چیزهای دیگر در فضا مورد مشاهده و شناسایی قرار دهد. جنبه های حرکتی فعالیت هایی مانند خزیدن ، راه رفتن ، دویدن ، پریدن و مانند آن در درک این روابط کمک می کند.
💢4-جذب و دفع :
بر خلاف ایستایی حالت های دیگر تعمیم ، این جنبه حالت پویایی دارد و از طریق آن کودک ، حرکت اشیا را از فعالیت های حرکتی مانند گرفتن ، هل دادن ، کشیدن ، پرتاب کردن و مانند آن یاد می گیرد . کودکان با ترکیب فعالیت های مربوط به این تعمیم می توانند حرکات جانبی و همچنین مفاهیمی همچون بالا ، پایین ، جلو ، پشت ، راست و مانند آن را یاد بگیرند.
✍️هماهنگی دیداری-حرکتی
✅زمانی که کودکان یادگیری از طریق حرکت را آغاز می کنند ، به این نتیجه می رسند که همه چیزها را نمی توانند از طریق حرکتی بررسی نمایند و بنابراین شروع به بررسی از طریق ادراکی می نمایند که به نوعی از انطباق آنچه قبلا از طریق حرکت یاد گرفته اند ، حاصل می شود و به آن پیوند ادراکی-حرکتی می گویند.
از جهت این که دنیای ادراکی با خطاهای زیادی همراه است ، این پیوند برای تبیین و تأیید بین آنچه کودک از طریق حرکت یاد گرفته است و آنچه که از طریق ادراک حاصل می شود ، ضروری است.
📚منبع : امیدوار ، احمد (1384) ، نارسایی های ویژه در یادگیری ، مشهد ، انتشارات سخن گستر
نظریه های رشد حرکتی -پاکدلها
برای مشاهده نرم افزارهای موبایلی و کامپیوتری تقویت رشد حرکتی اینجا کلیک کنید
برای مشاهده مطلب رشد مهارتهای حرکتی ظریف اینجا کلیک کنید