شواهد حاکی از آن است، که وقتی معلمان و دانش آموزان هر دو بطور جدی به یک روش نظام مند متوسل می شوند، روش آموزش شناختی بسیار مؤثر است.
واژه تدریس متقابل برای توضیح روشی بکار می رود، که در آن معلمان و دانش آموزان به نوبت گفتگو و مباحثه درباره یک متن خاص را هدایت کرده و به پیش می برند. (ای. آل بروان ۱۹۸۸).
تدریس متقابل در گروههای ۲ تا ۱۵ نفره انجام می شود. روش کلی چنین است که هر کسی در گروه، بخشی از متن را که معلم انتخاب کرده در سکوت می خواند. ابتدا معلم الگویی را تعیین می کند و سپس یک دانش آموز در آن الگو قرار گرفته و بحثی را درباره آنچه خوانده است آغاز می کند.
در این روش فعالیت گروه بر خلاصه کردن، پرسیدن، مشخص کردن و پیش بینی کردن متمرکز است. معلم با دانش آموزان، بخش مربوط را خلاصه کرده؛ سؤالاتی درباره معنا و مفهوم اصلی آن بخش مطرح می کنند و درباره مشکلات موجود در متن با اعضای گروه بحث و تبادل نظر می کنند و سرانجام آنچه را که در بخشهای بعدی رخ می دهد پیش بینی می کنند.
در آغاز، معلم باید در دانش آموزان انگیزه ایجاد کند تا آنان بتوانند نقش مؤثری در خلاصه کردن، سؤال کردن، مشخص کردن و پیش بینی کردن بر عهده بگیرند. معلم بازخورد های کار رهبران گروههای دانش آموزی را در اختیار آنان می گذارد و این امر باعث می شود که هر چه آنان متبحر تر شوند، خواسته های دانش آموزان نیز افزایش یابد.
رفتار دانش آموزان بیشتر و بیشتر به رفتار معلم شبیه می شود تا جایی که نقش مستقیم معلم کمتر و کمتر و سرانجام معلم فقط نقش یک مستمع یاری کننده را بازی می کند.
خصوصیات تدریس متقابل به شرح زیر است:
استفاده از مکالمه به عنوان مدل و تبیین فرایند های شناختی.
ویگوتسکی (۱۹۷۸) روشی را به نام روش پلکانی معرفی کرده است که در آن از مبتدی حمایت شده و کمکهای لازم به او ارائه می شود. این الگوی اولیه، برای تعامل بین کارشناس و مبتدی (معلم و شاگرد) است که همان مدل والدین – کودک است.
والدین در وهله اول از کودک وابسته حمایت زیاد می کنند. اما به تدریج با کارآمد و مشتغل شدن کودک، خواسته های خود را افزایش و حمایت خود را کاهش می دهند. مکانیسم ساختار این تغییر به صورت پلکانی است. یعنی فرایند های مهم آشکار، صریح و عینی می شود (براون و پالینکسار ۱۹۸۵)
کاستن نقش معلم به عنوان یک الگو.
هم چنان که تدریس متقابل پیش می رود، نقش معلم از الگو بودن به نقش مشاور تغییر می یابد و مسئولیت دانش آموزان در یادگیری افزایش می یابد.
همکاری فعال دانش آموزان در یادگیری.
این حقیقت که دانش آموزان نقش هدایت تدریس متقابل را بر عهده دارند، قطعا موجب فعال شدن یادگیری می شود و با گذشت زمان، کیفیت شرکت دانش آموزان افزایش می یابد.
ادامه بازخورد به یاد گیرنده
در ابتدا معلم، دانش آموزان را تشویق می کند تا به درستی خلاصه کنند، سؤال کنند، تشخیص دهند و پیش بینی کنند. در این فرایند، دانش آموزان یاد می گیرند که چه وقت راهبردهای خاصی مناسب هستند و نیز چرا آنها را یاد می گیرند.
رهبران دانش آموز، انسجام راهبردهای مورد استفاده توسط دیگر دانش آموزان را مورد ارزیابی قرار داده و در نتیجه تعمیم و انتقال را می آموزد.
از آنجا که تدریس متقابل برای اولین بار در سال ۱۹۸۴ توسط پالینکسار و براون ارایه شد ، چنین بر می آید که این روش برای بهبود وضعیت درک مطلب دانش آموزانی این زمینه مشکل دارند روشی کاملا موفق است.
استفاده از تدریس متقابل در آموزش درک مطلب – سایت پاکدلها
