منظور از تشخیص در زمینه اختلالات ویژه یادگیری عبارت است مورد شناسی و فنون مصاحبه، مشاهدات بالینی و به کارگیری آزمونهای میزان شده رسمی و غیر رسمی.
هدف از تشخیص جمع آوری اطلاعاتی است که در طراحی یک برنامه آموزشی شناختی متناسب با یادگیری کودک به کار می آید.
اکثر صاحبنظران مراحل زیر را در مسیر تشخیص ضروری می دانند:
۱- آیا کودک واقعاً اختلال ویژه یادگیری دارد؟ اکثر تعاریف اختلالات یادگیری به طور ضمنی بین آنچه کودک عملاً یاد می گیرد و آنچه باید و می‌تواند یاد بگیرد تفاوت قائلند یادگیری عملی او،از طریق اندازه گیری فعالیت های روزمرهاش به دست می آید در حالی که تعیین کردن سطح آنچه می تواند یاد بگیرد از راه سنجش توان و ظرفیت فراگیری وی حاصل می شود.
وجه دیگر از اختلاف فوق را می توان از راه تحلیل روابط میان خرده مهارت های موجود در کار کرد ذهنی کودک به دست آورد ، به این معنی که انگاره ناهمتر از حاکی از این مطلب است که وجود نوعی ضعف و اختلالات در کارکرد ذهنی کودک وی را از دستیابی به تمامی ظرفیت و توان یادگیری خود باز می دارد.
رسم نیمرخی از نمرات خرده آزمون که از اجزای آزمونهای معتبر به دست آمده در تشخیص انگاره های ناهمتر از کارکرد ذهنی می تواند مفید واقع شود.
۲- سنجش میزان تلاش و پیشرفت: باید معلوم شود که دانش آموز در کدام زمینه های خاص با شکست روبرو شده و در چه سطوحی متوقف گردیده است و این اختلالات مربوط به کدام یک از مسائل ،ادراک حافظه یا زبان است. ارزیابی عملکرد این حیطه‌ها با استفاده از اطلاعات و داده های دست آمده از مشاهدات بالینی، آزمون های غیر رسمی و آزمون های میزان شده انجام می پذیرد
۳ – تجزیه و تحلیل یادگیری کودک: کودک در آمایش اطلاعات چه شیوه هایی را به کار می برد؟ مشکل فراگیر کدام یک از موارد دریافت بیان یا آمایش و هم‌خوانی اطلاعات را شامل می شود؟ قدرت و ضعف او در یادگیری های مربوط به تکالیف ،بینایی شنوایی و به کارگیری مرتب حواس مختلف تا چه اندازه است؟ کودک چه ویژگی هایی رفتاری دارد؟ چگونه با مشکل یادگیری مبارزه می کند؟ داده‌های چنین تحلی را می‌توان از طریق مشاهدات غیر رسمی و یا آزمون های میزان شده به دست آورد
۴ – کشف موانع در ایستگاههای یادگیری: با اینکه در این مورد ، برقراری یک رابطه دقیق علت و معلولی مشکل است، لکن توجه به تمام علل ممکن در مشکل یادگیری می تواند سودمند باشد. از این رو عوامل عاطفی محیطی و روانی باید مورد توجه قرار گیرد.
۵- مقابله و تفسیر داده ها و تنظیم پیش نویس فرض تشخیص : پیش فرض، تمام موارد فوق و نیز نکاتی را شامل می‌شود که به برنامه ریزی آموزشی مربوط است.
۶- تهیه و تنظیم یک طرح آموزشی بر اساس پیش فرض: این طرح طوری تنظیم شود که زمینه های قدرت و ضعف کودک و پیشنهاد شیوه‌هایی و راه حل های مناسب آن را در بر داشته باشد.
