سبد خرید0

هیچ محصولی در سبد خرید نیست.

مهارت در «خواندن» یکی از اساسی ترین و مهم ترین نیازهای یادگیری دانش آموزان به خصوص در دوران ابتدایی است. توانایی درک مطلب، تفسیر و نتیجه گیری از متون درسی و غیر درسی، دانش آموزان را با افکار و اطلاعات جدیدی آشنا می سازد تا راه بهتر اندیشیدن و بهتر زیستن را بیاموزند. با کمک “خواندن و فهمیدن” به معنای علمی و جامع آن می توان به ذخایر بی انتهای تجربه بشری دست یافت. “خواندن درست” و یادگیری آن مستلزم تمرین و تسلط بر ریزمهارت های خواندن است و لازمه تسلط بر ریزمهارت های خواندن داشتن آگاهی و استفاده از راهکارها و استراتژی های کارآمد خواندن است. در این مقاله سعی شده مراحل یادگیری مهارت خواندن، روش های آماده سازی دانش آموزان، مشکلات یادگیری در این امر و سپس راه کارهای تقویت این مهارت مورد بررسی قرار گیرد.
مراحل یادگیری مهارت خواندن:
از آنجا که جهت تقویت برنامه های آموزش خواندن و نوشتن به کودکان باید توجه کافی به رشد دو مهارت شفاهی زبان (گفتن و شنیدن) را داشت، لازم است که در امر ارتباط چهار مهارت زبانی یعنی گوش دادن، سخن گفتن، خواندن و نوشتن کوشش کنیم.
یادگیری مهارت خواندن مستلزم کسب مهارت های
الف: بازشناسی دیداری عناصر زبانی اعم از حروف، کلمات و جملات
ب: درک معنای عناصر آن در رابطه معنایی موجود بین آنها
پ: درک پیام جمله و متن می باشد.
آماده سازی کودکان برای کسب مهارت خواندن:
در مرحله آمادگی، پیش از آن که کودک بخواهد یا بتواند از متن آموزشی یا درسی چیزی یاد بگیرد، باید اطلاعاتی را کسب کند که عبارتند از: دانستنی هایی کلی درباره زبان، دانستن نام حروف الفبا و این که واژه ملفوظ یعنی هرلفظی که بر زبان جاری می شود از چند صدای متفاوت تشکیل شده است.
آغاز خواندن:
در سال اول دبستان باید بچه ها را با شکل نوشتاری پاره ای از کلمات که از قبل شنیده اند و معنی آنها را می دانند آشنا نمود و خواندن کلمه را نیز به آنها یاد داد. این کار به دو روش انجام می گیرد: در بعضی از مدرسه ها و نیز پاره ای از کتاب ها از همان ابتدا به کودک یاد می دهند که شکل یک کلمه را به طور کامل بشناسد و معنی آن را یاد گیرد. در دومین روش روی آموزش «آواها» تکیه می کنند. ابتدا صدایی را که هر حرف الفبا نماینده آن است آموزش می دهند و سپس به شناخت کلمه به طور مستقل می پردازند که این روش تقریبا در همه برنامه های زبان آموزی رایج در جهان به کار می رود و بدین ترتیب کودک یاد می گیرد که به طور همزمان، هم صداها را بشناسد و هم کلمه ها را.
راه های تقویت مهارت خواندن:
برای رفع نقیصه و تقویت مهارت خواندن در دانش آموزان هماهنگی بین سه نهاد خانه، مدرسه و رسانه ها لازم است.
نقش خانه و خانواده:
آنچه والدین می توانند برای تقویت مهارت خواندن در فرزندانشان انجام دهند عبارتند از: بازی کردن با اسباب بازی های الفبایی، استفاده از رایانه برای انجام فعالیت مربوط به خواندن، تماشای برنامه های تلویزیونی با زیرنویس، خواندن کتاب قصه، شعر و سرود، بازی با کلمات، خواندن تابلوها و علائم راهنمایی و رانندگی در خیابان برای دانش آموز، شرکت دادن کودکان در بحث های خانوادگی و…
نقش رسانه ها:
لازم است برای تقویت فرهنگ مطالعه و افزایش علاقه مندی و به وجود آوردن انگیزه در دانش آموزان، برنامه های ویژه دانش آموزان ابتدایی در صدا و سیما، مانند خواندن داستان و اخبار متناسب با روحیه آنها، نمایش فیلم با زیرنویس تهیه گردد. همچنین روزنامه ها و مجلات ویژه دانش آموزان بیشتر چاپ و تکثیر گردد تا دانش آموزان را به سوی مطالعه سوق دهد.
نقش مدرسه و مربیان:
باید مهارت اولیه کودکان را در زمینه خواندن قبل از ورود به مدرسه ارزیابی کرده و بر این اساس مهدکودک ها و پیش دبستانی ها را هم به ضرورت تقویت سواد خواندن آگاه کنیم.
الگوهای تدریس و ارزشیابی در مدارس ابتدایی، به ویژه در درس فارسی مبتنی بر درک مطلب باشد و این گونه الگوها به معلمان معرفی و اجرای آن خواسته شود. روش های سنتی تدریس که در آنها مهارت خواندن دانشآموزان تقویت می شود احیا گردد، مانند خواندن متون درس فارسی به صورت گروهی و آهنگین که دانش آموزان را ناخواسته بر سر شوق آورده و مهارت خواندن را تقویت می کند. همچنین از رایانه جهت افزایش سواد خواندن دانشآموزان استفاده شود. به عنوان مثال از دانش آموزان خواسته شود در هر هفته حداقل یک بار دانش آموزان مشق خود را بر روی فلاپی تایپ کرده و آن را تحویل معلم دهند.
اشکال مختلف و متفاوت نوشتاری رایج در جامعه به دانشآموزان آموزش داده شود مثلا از آنها خواسته شود نوشته های روی دیوار و یا تیتر روزنامه ها را خوانده و آن را در کلاس برای دانشآموزان بازخوانی کنند و برداشت های خود را از مطالب محتوایی، به بحث بگذارند.
از دانشآموزان خواسته شود در مورد اعیاد و مراسم ملی، مذهبی، حوادث و وقایع روز، باورها و اعتقادات، کشفیات جدید علمی که از رادیو، تلویزیون یا رسانه ای بوده، سخنرانی کنند. بحث و گفت و گو با دانش آموزان دیگر، بازدید از کتابخانه ها نیز در تقویت مهارت خواندن موثر می باشد.
مشکلات یادگیری در امر خواندن:
اصطلاح اختلال در خواندن (نارساخوانی) به هر گونه ناتوانی در خواندن اطلاق می شود که به واسطه آن دانش آموزان از سطح پایه کلاس خود در زمینه خواندن عقب می مانند و هیچ گونه شواهد عینی دال بر نارسایی هایی چون عقب ماندگی ذهنی، آسیب مغزی، مشکلات هیجانی و فرهنگی و مشکلات گفتاری وجود ندارد. دانش آموزان نارسا خوان، دارای نقایص بسیار گوناگونی هستند که منشا» آنها عملکرد نامناسب مغز است. زیرا مغز این افراد عملکردی متفاوت از کودکان عادی دارد. مشکلات یادگیری در خواندن به عوامل متعددی مانند: آسیب های مغزی، محرومیت فرهنگی و محیطی، تحصیلات والدین، وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانواده، عدم آمادگی برای ورود به مدرسه، عدم دسترسی به کتاب و کتابخانه، وجود تاخیر در رشد بهنجار زبان و اختلال در دستگاه گفتاری مربوط می شود.
نارسایی هایی که به مشکلات خواندن منجر می شوند :
1- ضعف در تشخیص دیداری: کودک در تشخیص حروف مشابه مشکل دارد.
2- ضعف در تشخیص شنیداری: ضعف در تشخیص کلماتی که تلفظ آنها به هم شبیه است.
3- ضعف در ترکیب صداها: کودک نمی تواند حروف را به هم پیوند دهد و کلمه بسازد.
4- ضعف در حافظه: کودک در به خاطر آوردن ترتیب حروف مشکل دارد.
5- مشکل در انجام مهارت های تحلیل کلمه (بخش وصدا کشی).
6- مشکل در استفاده از کلما ت دیداری آشنا (مانند: کلمه هایی که کودک با دیدن آنها بلافاصله می خواند).
7- مشکل در مهارت های درک لفظی (دانش آموز در درک کلمه ها ومطالب مشکل دارد) مثلا در درک معانی مختلف کلمه (شیر) مشکل دارد.
8- مشکل در مهارت های خواندن انتقادی که شامل نتیجه گیری، قضاوت کردن در باره متن و عدم تشخیص بین حقیقت و تصور می باشد.
9- مشکل در مهارت های درک تحلیلی: مثل قضاوت نقادانه، استنباط، پیش بینی نتایج.

انواع مشکلات خواندن و راهکارهای درمانی:
1- آینه خوانی یا وارونه خوانی.
رشد ناکافی حرکات چشم، تدریس و آموزش نامناسب، تند خوانی، عدم توجه وبی دقتی و در موارد خیلی شدید، اختلال در سیستم عصبی از جمله دلایل بروز این مشکل می باشد. به منظور درمان، ضمن تاکید به خواندن متون از راست به چپ، می توانید کلمه یا جمله ای را با انگشت یا کارت بپوشانید و از دانش آموز بخواهید به تدریج قسمتی از کلمه یا جمله را که دستتان از روی آن برداشته می شود، را بخواند. ضمنا کشیدن خط زیر کلمه یا جمله، کشیدن فلش از راست به چپ زیر کلماتی که کودک در خواندن آنها مشکل دارد، تعقیب حروف با انگشتان، استفاده از تخته مغناطیسی و حروف برجسته مفید می باشد.
2-حذف کردن کلمات یا حروف (جاگذاری )
دلایل عمده بروز این مشکل عدم شناخت کلمه، ناتوانی در تلفظ صحیح کلمه از طریق تجزیه صداها و همچنین عادات نادرست خواندن می باشد. برای درمان باید توجه دانش آموز را به کلمه ای که حذف کرده جلب نمود و از او خواست به همراه سایر دانش آموزان متن را بخواند. استفاده از کاغذ راهنما (فلش) و یا گذاشتن انگشت زیرکلمه به روان خوانی اوکمک می کند.
3- جایگزین کردن یک کلمه به جای کلمه دیگر (تغییر افعال به میل خود)
بی دقتی و عدم شناخت کلمه (یعنی کلماتی که با معنی جمله مطابقت ندارد) باعث بروز این مشکل در خواندن می شود.
اگر بروز مشکل ناشی از بی دقتی باشد، باید توجه کودک را به کلمه جایگزین جلب نمود و از او خواست متن را همراه با سایر دانش آموزان بخواند. ضبط صدای کودک هنگام خواندن و سپس گوش دادن او به صدای خودش به وی کمک خواهد کرد.
جایگزینی ناشی از شناخت کلمه را با استفاده از درست کردن کارت لغاتی که کودک در خواندن آنها دچار اشکال است و همچنین تاکید روی بخش و صداکشی می توان درمان نمود.
4- تکرار کلمه یا عبارت
سه دلیل اصلی بروز این مشکل عدم شناخت کلمه، ناتوانی در ترکیب صداها و عادات نادرست هنگام خواندن می باشد.
باید توجه دانش آموز را به کلمه یا عبارت تکراری جلب نموده و از وی خواسته شود متن درس را با دیگران بخواند.
ضمنا به او تاکید شود تا قبل از خواندن متن، آن را برای خود مطالعه نماید. در ابتدا مطلب آسان تر در اختیارش قرار گیرد و با پیشرفت او، متن مشکل تر شود.
5- اضافه کردن کلمات به جمله
اشکال در درک مطلب و بی توجهی به متن از دلایل بروز این مشکل می باشد.
افزایش گنجینه لغات، استفاده از کلمات هم خانواده، شرح تصاویر کتاب توسط معلم و دانش آموز، پیدا کردن اصل مطلب در متن، بحث و گفت و گو در مورد مطلب یا داستان قبل از خواندن آن و خواندن متن همراه با سایر دانش آموزان از روش های درمان می باشد.
در پایا ن از مباحث مطرح شده می توان نتیجه گرفت که برای تقویت مهارت خواندن در دانش آموزان تنها معلم و مدرسه دخیل نمی باشند، بلکه برای این امر مهم ، علاوه بر نقش کلیدی معلمان در مدارس، خانواده و رسانه های دیداری و شنیداری جامعه نیز، نقش مهمی را بر عهده خواهند داشت . خانواده با مهیا کردن محیطی فرهنگی در خانه، چه قبل از دبستان و چه در حین تحصیل و رسانه ها خصوصا تلویزیون با ارائه برنامه های آموزشی متناسب با روحیه کودکان ، نقش بسیار مهمی را در این زمینه ایفا می کنند . اما بیشترین تاثیر در تقویت خواندن کودکان را مربیان مدرسه بر عهده دارند که با آموزش های صحیح و برقراری امکانات مناسب، زمینه را برای رشد این عزیزان فراهم می نمایند.

شاید موضوعات زیر هم مورد علاقه شما باشند:

مشاهده و دانلود فایل های تخصصی شناخت + درمان انواع اختلالات یادگیری وبیش فعالی (روی متن کلیک کنید)
مشاهده و دانلود مقالات رایگان مرتبط با اختلالات یادگیری وبیش فعالی (روی متن کلیک کنید)
مشاهده و دانلود نرم افزارهای رایگان مرتبط با اختلالات یادگیری وبیش فعالی (روی متن کلیک کنید)
مشاهده و دانلود کتاب های رایگان مرتبط با اختلالات یادگیری وبیش فعالی (روی متن کلیک کنید)
مشاهده و دانلود پرسشنامه و تست های رایگان مرتبط با اختلالات یادگیری و بیش فعالی(روی متن کلیک کنید)
مشاهده و دانلود فایلهای pdf رایگان مرتبط با اختلالات یادگیری وبیش فعالی (روی متن کلیک کنید)
مشاهده و دانلود فیلم و کلیپ های رایگان مرتبط با اختلالات یادگیری وبیش فعالی (روی متن کلیک کنید)
مشاهده 1500 مطلب علمی و آموزشی مرتبط با اختلالات یادگیری و بیش فعالی (روی متن کلیک کنید)
مشاهده و دانلود کاربرگ های رایگان مرتبط با اختلالات یادگیری و بیش فعالی (روی متن کلیک کنید)