شاید تا بحال در مورد نیمکره های مغز مطالبی شنیده باشید. اما آیا می دانید نیمکره های چپ و راست میتوانند چه نقشی را در یادگیری داشته باشند؟ آیا تا بحال درست می آموختیم؟ و یا اینکه چطور می شود که بعضی ها مطالب را بخوبی یاد می گیرند و در زمان مناسب، آن مطالب را بخوبی به یاد می آورند که به اصطلاح می گوییمحضور ذهن خوبی دارند.
قبل از پاسخ به سوالات بالا بهتر است شناخت جزئی از نیمکره های مغز و نحوه عملکردشان داشته باشیم.بحث تقسیم بندی مغز به دو نیمکره چپ و راست،اولین بار توسط روانپزشک آمریکایی راجر اسپری در اوخر دهه ۱۹۵۰ مطرح شد.بر این اساس،مغز ما دارای دو نیمکره چپ و راست میباشد و وظایف و اعمال مغز بین این دو نیمکره تقیسم می شوند.برخی از مهمترین وظایف نیمکره چپ بدین شرح است:
کنترل حرکات سمت راست بدن
انجام محاسبات و اعمال ریاضی
انجام استدلالهای منطقی و تحلیلی
کنترل قدرت بیان و زبان تکلم
قابلیت حافظه کوتاه مدت
پردازش جزئیات
و اما برخی از وظایف نیمکره راست:
کنترل حرکات سمت چپ بدن
ایجاد هماهنگی در گفتار و آهنگ کلام
قابلیت حافظه بلند مدت
درک موسیقی
کنترل زبان بدن
قابلیت انجام حرکات موزون
استدلال شهودی
کل نگری
کنترل برخی از احساسات
بخاطر سپردن تصاویر
درک منظور و معانی نهفته
حفظ تعادل فیزیکی
قیاس
خلاقیت
همانطور که می بینید ما به هر دو نیمکره برای یک زندگی خوب و موفق نیازمندیم، اما متاسفانه نیمکره راست ما مورد کم لطفی قرار گرفته و کمتر به فکر تقویت نیمکره راست بوده ایم. نیمکره راست دارای قابلیتهای بسیار زیادی است که بعلت عدم آگاهی ما از این قابلیتها، خودمان را دست کم می گیریم و شاید حتی به ذهنمان خطور نکند که ما بتوانیم کارهای بزرگی در زندگی انجام دهیم. بسیاری از دانشمندان، مخترعان، ثروتمندان و انسانهای موفق، استفاده درست و مناسبی از هر دو نیمکره بخصوص نیمکره راست کرده اند. لئوناردو داوینچی (به اعتقاد بعضی ها نابغه ترین فرد تاریخ بشریت) مظهر استفاده کامل از هر دو نیمکره مغز میباشد. بحث در مورد تواناییهای این نیمکره و استفاده مناسب از آن برای بهبود زندگی، بسیار مفصل است.
اما نقش نیمکره های چپ و راست در یادگیری:
از کودکی و از زمانیکه وارد مدرسه شدیم بخوبی از نیمکره چپ برای یادگیری استفاده کردیم. تکرار تکرار و تکرار! و متاسفانه این سیستم در دانشگاه هم ادامه پیدا کرده و ما باز هم صرفا از طریق تکرار آموختیم. پس تعجبی ندارد اگر بسیاری از مطالب مدرسه و دانشگاه را بخاطر نمی آوریم چرا که تکرار یک مطلب کمک میکند که آن مطلب فقط در حافظه کوتاه مدت ما جای بگیرد. بله تکرار، یکی از راههای استفاده از نیمکره چپ در یادگیری میباشد که برای یادگیری مطالبی که نیاز به حافظه کوتاه مدت دارند مناسب است.
استدلال منطقی و ریاضی وار یا به اصطلاح فرموله شده، نیز از راههای سنتی یادگیری میباشد. یادگیری در فرمت اگر و اماها، قاعده ها، مقید شدن بیش از حد به بایدها و نبایدها. استفاده از این روش تنها برای شروع یادگیری یک مطلب مناسب بوده و در بلند مدت مانع بزرگی در برابر خلاقیت میباشد. به عنوان مثال در آموزش موسیقی (و کلا آموزش هنر)بهتر است بعد از مدتی که اصول و و قواعد موسیقی آموزش داده شد، مسائلی آموزش داده شود که هنرجو را به سمت خلاقیت سوق دهد و به اصطلاح ماهیگیری آموزش داده شود. آموزش فقط از طریق نیمکره چپ فقط برای مدت کوتاهی ما را به مهارت میرساند آن هم با کیفیتی پایین تر از آن چیزی که واقعا میتوانیم.
استفاده از نیمکره راست در یادگیری، همیشه برای ما ماندگارتر و لذتبخش تر بوده است. شاید شما همین الان شعری را که از دوران کودکی حفظ کرده اید، بخاطر داشته باشید، یا بعضی از آهنگهایی که گوش کرده اید، و یا مثلا تصویری از مکانی که در کودکی به آنجا رفته اید. نیمکره راست، اطلاعاتی را که ماهیت نیمکره راستی دارند مانند تصویر، آهنگ کلام، موسیقی، قیاس و… بخوبی در حافظه بلندمدت ما ثبت میکند و حتی هر زمان که ما نیاز به آن داریم به کمک ما می آید و با تداعی کردن آن تصویر، صدا یا موسیقی تمام آن مطلب را بخاطر ما می آورد. امروزه از تصاویر خلاقانه در تبلیغات استفاده میشود که از دو عنصر تصویر و خلاقیت برای بخاطر سپردن دائمی آن تبلیغ بخوبی بهره می برند.
خب حالا که با گوشه ای از توانمندیهای نیمکره راست آشنا شدید، بهتر است از این به بعد سعی کنید برای بخاطر سپاری دائمی، طوری مطالب را یاد بگیرید که از نیمکره راست هم بخوبی استفاده کنید. نحوه استفاده از آن بستگی به روحیات و خصوصیات خودتان دارد و اینکه کدامیک از عناصر مغز راست یا نیمکره راست بیشتر به شما کمک میکند. البته پیشنهاد ما این است که تمام قابلیتها و عناصر نیمکره راست را تقویت کنید، شاید یکی از آنها که هنوز دست نخورده باقی مانده، تحول بزرگی در یادگیری شما ایجاد کند!
