دست عضوی بسیار مهم در عملکرد متقابل انسان با محیط است و آن را رابط بین عقل و محیط می دانند.
مهارت های دستی در انجام فعالیت‌های مختلف زندگی حایز اهمیت بوده ، هر درجه از ناتوانی می تواند اثر نامطلوب بر ارتباط بین فرد و محیط داشته باشد، همچنین فرصت کسب اطلاعات محیط را تقلیل دهد .
ضروری است بر این نکته مهم تاکید گردد که بی نظیری انسان در رشد مغز و قشر آن ، کنترل قشر مغزی بر حرکت های ظریف دست می باشد به طوری که می‌بینیم بخش وسیعی از قشر حرکتی توسط توسط حرکت دست ها اشغال می‌شود .
اهمیت دست آنجایی مورد توجه بیشتری قرار می‌گیرد که به دو عملکرد مهم آن اشاره نماییم
عملکرد اجرایی و عملکرد درکی که کاملا مرتبط با یکدیگرند .به عنوان یک عضو اجرایی، دست برای انجام فعالیت های روزمره نظیر بستن بند کفش ها یا بستن دکمه به کار می رود. به عنوان یک عضو درکی، دست جستجو و پردازش می کند.
دو عملکرد دست به طور تنگاتنگی در هم تنیده شده اند. در ارتباط با ارزش و اهمیت دست به این نکته نیز می‌توان اشاره کرد که مهارت های دستی در ارتباط و تعامل با محیط بسیار مهم هستند.
دست ها این امر را برای کودک امکان پذیر می‌کنند که با اشیا و افراد تماس برقرار کنند و در صورت بروز هرگونه اختلال یا ناتوانی در اندام فوقانی مهارت های دستی تحت الشعاع قرار می گیرند و کودک فرصت کمتری برای کسب و دستیابی به تجربه‌های در زمینه عملکرد متقابل با محیط اطراف خواهد داشت.
به دلیل عملکرد گسترده دست و اهمیت مهارت های دستی ، متخصص کاردرمانی در ارزشیابی رشدی کودکان برای عملکرد ظریف دست ، اعتبار ویژه ای قایل است.
مهارت های دستی و اجزاء مرتبط با آن
دست هنگامی به عنوان عضوی موثر در انجام فعالیت ها به ویژگی مهارت های روزمره زندگی مد نظر قرار می‌گیرد که بتوانند تحت تاثیر تحریکات لمسی متفاوت قرار بگیرد و پیام‌های حسی را در یافت نماید.
مهارتهای دستی الگوهایی هستند که به طور طبیعی و به منظور افزایش دقت عملکرد به اطلاعات حس لامسه و بینایی وابسته هستند و در صورتی که پیام های حسی حرکتی به میزان دقیق و کافی دریافت شوند ، کودک خواهد توانست این مهارتها را بدون دریافت پسخوراند بینایی انجام دهد.
الگوهای اصلی تشکیل دهنده مهارت های دستی عبارتند از:
1- دست یابی : حرکت بازو , ثبات شانه و حرکت دست به منظور تماس با شیی
2- گرفتن : در دست گرفتن یک شیئ
3- حمل کردن شیئ: انتقال شیئ که در دست است از یک مکان به مکان دیگر
4- رها کردن : انداختن ارادی شیئ که در دست است در زمان و مکان خاص
5- دستکاری درون دست : تنظیم شیئ در دست پس از برداشتن آن
6- مهارت های دو دستی : به کار بردن هر دو دست جهت انجام یک فعالیت
لویز معتقد است که عدم دسترسی به وسایل بازی، به ویژه بازی های ساختنی، مهارت های دستی کودکانه را با مشکل مواجه می‌کند و این کودکان به هنگام رویارویی با همسالان خود که از فرصت و امکانات کافی برخوردار بوده اند، احساس ضعف خواهند کرد.
جنسیت کودکان از جمله عواملی هستند که می تواند کیفیت مهارت های دستی را تحت تاثیر قرار دهد. به عنوان مثال کودکان پسر بیشتر از کودکان دختر با بازی های ساختنی سرگرم می شوند و کودکان دختر بیشتر تمایل به انتخاب بازی با عروسک، مداد رنگی و وسایلی از این دست دارند.
دست به منظور انجام مهارت های دستی علاوه بر سلامت آناتومیکی نیازمند همکاری اجزا عملکردی می باشد، بدین صورت که همزمان با بلوغ کودک، مهارت های بینایی و مهارت های دستی رشد یافته و هماهنگی بین آنها آغاز می‌شود و در مرحله های بعدی هماهنگی چشم و دست، با مهارتهای درکی بینایی هم سوو هم راستا عمل می‌کنند.
علیرغم اینکه متخصصان کاردرمانی اغلب روند رشد حرکتی را مد نظر قرار می‌دهند باید به این نکته بسیار مهم تاکید نمود که ابعاد وسیعی از رشد به طور موثری بر مهارت های دستی تاثیر می گذارند که مهم ترین آنها عبارتند از:
مهارتهای بینایی ، عملکردهای حسی حرکتی، یکپارچگی حسی ، ادراک بینایی ، عوامل فرهنگی و اجتماعی
