درحوزه توسعه وآموزش وپرورش یک نظریه پردازبزرگ هست به نام پاول فریره
پاول فریره Paulo Reglus Neves Freire یک کتاب بسیار بسیار مهم داره به نام آموزش به ستم دیدگان . فریره یک نظریه خیلی جالب ودرعین حال ساده داره که بنیان توسعه درکشورهای جهان سومه و هر کشوری که به این نظریه پرداخته گام مهمی در توسعه پایدار برداشته .
نظریه پاول فریره چی میگه ؟ فریره معتقده در کشوری که سیستم آموزش در آن مبتنی بر متکلم بودن معلم باشه ، نسلی که پرورش پیدا میکنه نسلی میشه سلطه پذیر . و این نسل به سرعت میشه سلطه گر . چطوری ؟ یک مثال بزنم. کودکی که میره مدرسه و در اونجا فقط شنونده هست ، به زودی قدرت استدلالش رو از دست میده و تبدیل میشه به آدمی که برای هرکاری منتظره دیگران بهش راه کار بدهند . اما همین آدم ، در حیطه اختیارات خودش یک سلطه گر به تمام معنی است . نمونه این چنین آدمی رو مثلاً در بین راننده تاکسیها به خوبی میتوان دید .
این آدم اگه ازش بر بیاد روی خط عابر میایسته ، دوربین نظارتی نباشه چراغ قرمز رو رد میکنه و…. . در زمینه تعامل با مسافراش هم همینه ، شیشه هارو از کار میندازه که کسی نتونه ازش استفاده کنه ، کرایه رو دولا پهنا حساب میکنه و …. اما همین آدم ، تا پلیس جلو ماشینش رو میگیره ، میفته به التماس و عجز و لابه و … حالا این مثال رو ببین ، برو تا راس هرم قدرت .
در یک کلام فریره میگه سلطه گران ، تا درقدرت هستند سلطه گر و تا از قدرت فائقی ببینند سلطه پذیر میشوند . درکشور ما این چرخهٔ سلطه گر و سلطه پذیر رو در ۳حوزه خانواده ، آموزش و پرورش ، سیاست به وضوح میتوان دید .
فریره معتقده که برای توسعهٔ پایدار ، یکجائی باید این چرخهٔ سلطه گری ، سلطه پذیری شکسته بشه تا جامعه بتونه به یک جامعه تعاملگرای توسعه گرا برسه . فریره مثالی میزنه و میگه که آیا میتوان تمام ابناء بشر را با یک سایز کفش راه برد ؟ قطعاً خیر . پس چرا وقتی به مرحلهٔ آموزش میرسیم میخواهیم که تمام نسل جدید را با یک متد آموزشی تربیت کنیم ؟ حال آنکه ظرفیتها و تعاملات یادگیری هر انسانی منحصر بفرده . اما این امکان نداره که سیستم آموزش برای تک تک دانش آموزان یک سیستم آموزشی طراحی بکنه . فریره پاسخ میده که نیازی نیست . بلکه با ۲ کار ساده میتوان این چرخهٔ سلطه گر سلطه پذیر را شکست .
اول : کم حرف زدن معلمان دوم : مشارکت تمامی دانش آموزان در بحث،
فریره معتقده که هرچقدر یک معلم در کلاس کمتر حرف بزنه و بجاش دانش آموزان را مجبور کنه که در کلاس بیشتر حرف بزنند ، این دیالوگ از سطح مدرسه به خانه و سپس جامعه گسترش پیدا میکنه .
فرض کنید معلمی به دانش آموزان بگه برای تکلیف فردا ، در مورد املت تحقیق کنید و چیزی ننویسید و فردا در مورد املت صحبت می کنیم . این دانش آموز شب در خانه از مادرش در مورداملت میپرسه،پدرش در مورد قیمت تخم مرغ و گوجه فرنگی و روغن و …. میگه، مثلاً خواهرش از مادر در مورد املتهای مادربزرگ میپرسه و پدر هم یک خاطره در مورد املت تعریف میکنه . فردا صبح دانش آموزان همگی تجربیاتشون رو در مورد املت میگن و هرکسی چیزی به مطلب اضافه میکنه .
بنا به گفتهٔ فریره ما دیالوگ رو وارد خانواده کردیم و سپس آنرا به سطح جامعه گسترش داده ایم . همچنین مجموعه تجارب و آموخته های دانش آموزان همون کلاس ، سطح آگاهی عمومی را در بین دانش آموزان و حتی خود معلم در مورد املت به شدت میبره بالا .
حال به سیستم آموزشی خودمون نگاهی بیندازید ، یک معلم داریم که وارد کلاس میشه ،از دقیقه اول شروع میکنه به حرف زدن ، تا آخرین دقیقه کلاس . تماماً هم یکسری مطالب کلیشه ای که میلیونها بار تکرار کرده ، دانش آموزه هم میدونه که با حفظ کردن همون مطالب ، خرش از پل میگذره و دیگه نیازی به آموختن چیز بیشتری نیست . پس یا حفظ میکنه ،یا اگه نتونست تقلب میکنه تا از این مرحله هم بگذره . ینی در عین حال که دانش آموز ما سلطه پذیری بهش تحمیل میشه ، آنتی تز آن که سلطه‌گری باشه هم همزمان یاد میگیره (تقلب) …
