اختلال توجه و تمرکز در دیکته نویسی

در مقالات پیشین به شناخت اختلالات شایع در دیکته نویسی و ارائه برخی تمرین های مناسب جهت رفع آنها پرداختیم. در اینجا به بررسی اختلالات مربوط به دقت و توجه در کودکان می پردازیم. یکی از مشکلاتی که کودکان در هنگام دیکته نویسی با آن مواجه هستند عدم توجه و دقت در هنگام نوشتن کلمات می باشد. این کودکان از حافظه دیداری و شنیداری خوبی برخوردارند اما در هنگام دیکته نویسی بدلیل نداشتن توجه یا دقت کافی برخی از کلمات را اشتباه می نویسد.  بی دقتی یا کم توجهی تا قبل از ورود به مدرسه زیاد قابل مشاهده نیست و بروز آن زمانی اتفاق می افتند که کودک با ورود به مدرسه در توجه به دروس و دقت در حین گوش دادن و نوشتن دچار مشکل می شود. در اینجا لازم به ذکر است که نقص توجه یا کم دقتی که مورد نظر ماست در دیکته نویسی و کاهش نمرات کودک در این درس در نظر گرفته می شود و با کمبود توجه و بیش فعالی که گستره وسیعی از عملکرد های کودک را در بر می گیرد متفاوت است.

کودکی که از دقت و توجه پایینی برخوردار است معمولا” در هنگام دیکته نویسی اشتباهاتی از نوع زیر را تکرار می کند.

نشسته را می نویسد نسشته ، قفل را می نویسد فقل ، گردش را می نویسد کردش، داستان را می نویسد داسبتان ، تبر را می نویسد تببر، گندم را می نویسد کندم، شغال را می نویسد شعال.

با کمی دقت در خطاهای کودک متوجه می‌شویم که بیشتر این خطاها به دلیل عدم دقت و توجه کودک در هنگام نوشتن جزئیات می‌باشد. بطور معمول این کودکان در نوشتن سرکش حروف (ک و گ) ، نوشتن نقطه (ت،ث،ژ،ق،ن،چ و…) نوشتن تعداد صحیح دندانه ( س،ش و..) تکرار یا حذف برخی حروف (تببربجای تبر یا بیمارستان بجای بیماستان) با مشکل روبرو هستند.

همانطور که در مطالب قبلی هم عنوان شد، وقتی  والدین یا مربیان اشتباهات چند دیکته را بطور متوالی بررسی می کنند، متوجه می شوند که غالب این اشتباهات از یک نوع می باشند. بنابراین اگر غلط های دیکته از انواع بالا بودند به راحتی متوجه می شویم که کودک دارای نقص توجه و عدم دقت در جزئیات می باشد.

همواره توصیه ما این بوده است که  دوران پیش از دبستان زمان مناسبی است تا والدین و مربیان با تمرین های مناسب کلیه مهارت ها و توانمندی های کودکان را ارزیابی و به پرورش آنها بپردازند. مثلا” اگر پیش از ورود به مدرسه کلیه تمرین های مربوط به حافظه شنیداری و دیداری را با کودکان کار کنیم، به تقویت توجه و دقت آنان پرداخته و تمرین های هماهنگی عضلات دست و چشم را با آنها تمرین نمائیم، بدیهی است که در زمان ورود به مدرسه با اینگونه اشتباهات و اختلالات مربوط به دیکته نویسی روبرو نخواهند شد. اما از آنجایی که تمرین های مناسب در پرورش توانایی های ذهنی و جسمی کودکان به طور کامل صورت نمی گیرد، شروع مدرسه در اصل، آغاز بروز ضعف ها و مشکلات انطباقی و یادگیری در کودکان می باشد.
با این حال به کلیه والدینی که کودکان آنان زیر سن 6 سال می باشند توصیه می کنیم به این چند نکته کلیدی توجه نمایند.
الف : کودکان از تولد تا سن مدرسه دوره های رشدی مختلفی را پشت سر می گذارند. هر دوره تمرین ها و آموزش های مخصوص خود را دارد که لازم است والدین از طریق بازی با کودک به رشد توانایی های ذهنی و جسمی کودکان در هر دوره بپردازند.
ب: علاوه بر میراث ژنتیکی که کودک از استعدادها و خصوصیات روحی و روانی والدین به ارث می برد، تربیت و آموزش کودک در محیطی که پرورش می یابد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هر قدر محیطی که کودک در آن رشد می یابد و بزرگ می شود سرشار از تجربه های مختلف حسی – حرکتی باشد بر توانایی و عملکرد بهتر کودک تاثیر بیشتری می گذارد. همانطور که قرار گرفتن شخص در یک محیط قحطی زده مشکلات جسمی و ناتوانی های را برای وی به ارمغان می آورد به همان قیاس فقر فرهنگی، علمی و تعاملی ذهن و روان کودک را خشک و نابارور می کند .
برای اینکه کودکانی سرآمد و شایسته پرورش دهیم لازم نیست به تکنیک های پیچیده و کلاس های خاص متوسل شویم بلکه می توانید با کمی خلاقیت به تقویت حواس پنجگانه کودک بپردازید. مثلا” در سنین یک تا سه سالگی سعی نمایید حواس پنجگانه کودکان را با تمرین های مناسب و متنوع که با سن آنها همخوانی داشته باشد، تقویت کنید. در سنین سه تا شش سالگی به تقویت حافظه دیداری، حافظه شنیداری، افزایش دقت و توجه، مهارت مشاهده دقیق و… بپردازید. برای این کار کافی است که روزانه پانزده تا سی دقیقه را به بازی تعاملی و پرورشی با کودک خود اختصاص دهید و از نتیجه این عملکرد خود سالها بهره مند شوید.

در اینجا برخی از تمرین های مناسب جهت پرورش دقت و توجه کودکان را که می توان در قالب بازی با آنها انجام داد توضیح می دهیم. در انجام این تمرین ها به خاطر داشته باشید که کسب یک مهارت یک شبه به دست نمی آید. کودکان قبل از آموزش و یادگیری احتیاج به علاقمندی و ارتباط عاطفی دارند. بنابر این در تمامی فعالیت هایی که با کودکتان انجام می دهید این نکته را در نظر داشته باشید که ابتدا از راه بازی و در محیطی شاد کودک را ترغیب به انجام فعالیت نمایید . مطلقا” خشک و غیر منعطف عمل نکنید و اجازه بدهید تمامی فعالیت ها را کودک به عنوان یک بازی شاد و جذاب تجربه کند.همچنین فعالیت ها را برای مدت زمان کافی ادامه دهید.
ضمنا” حوصله و توان کودکان را در نظر داشته باشید و قبل از اینکه از تمرین ها دلزده و خسته  شوند، با کوتاه کردن تمرینها انگیزه ادامه را در کودکان تقویت کنید . به یاد داشته باشید کودکان به سرعت به محرک های خسته کننده و آزار دهنده شرطی می شوند.

این تمرین ها برای افزایش دقت و توجه کودکان مفید می باشند:

1-      در برخی از مجلات یا کتابها، دو تصویر وجود دارد که کاملا” شبیه هم هستند و در چند مورد کوچک با هم اختلاف دارند. اینگونه تصاویر را به کودکان نشان دهید و از آنها بخواهید تا اختلافات آنها را تشخیص دهند. در ابتدا سعی نمایید از تصاویر ساده با یک یا دو اختلاف استفاده نمایید و سپس از تصاویری با جزئیات و اختلافات بیشتر استفاده نمایید.

2-      کلماتی را که کودک معمولاً به دلیل بی‌دقتی وعدم توجه، اشتباه می‌نویسد و در مورد آن کلمات مشکل دارد، روی کارت‌هایی به ابعاد پنج در هفت سانتی‌متربنویسید. به صورتی که یک حرف، نقطه یا دندانه و سرکش آن جا افتاده باشد. کارت‌ها را به دانش‌آموز نشان دهید و از او بخواهید که به آن کلمه نگاه کند و درست آن را بنویسد.

3-      کارت‌های مقوای پنج در هفت سانتی‌متر تهیه کنید و روی هر کدام کلمه ای بنویسید به طوری که یک حرف یا دندانه یا نقطۀ اضافی داشته باشد، دانش‌آموز باید هر کارت را بردارد و اشتباه آن را بگوید یا نشان دهد.

4-      از روی بخشی از کتاب‌های درسی کودکان، حدود 4 تا 5 خط رونویسی کنید و به صورت عمدی برخی از اشکالات مربوط به بی‌توجهی، مانند جا انداختن نقطه، جاانداختن سرکش، کم یا زیاد گذاشتن دندانه ها و … را در متن قرار دهید. از کودک بخواهید نوشتۀ شما را تصحیح کند و زیر اشتباهات خط بکشد.

5-      یک متن یا قسمتی از یک داستان از کتاب کودک را انتخاب کنید. این قانون را به کودک یادآور شوید که هر جا صدای “س”  شنیدی ، زانوهایت را خم کن، هر جا که صدای “د” شنیدی دست‌هایت را باز کن و هر جا که صدای “ک” شنیدی سرت را تکان بده.سپس به آرامی خواندن متن را شروع کنید و از کودک بخواهید با توجه به قانونی که شما گذاشته‌اید فعالیت های مربوط به هر یک از حروف را انجام دهد . در تمرینی دیگر می‌توانید از کودک بخواهید که خودش متن را بخواند و هنگامی که به هر یک از این حروف رسید حرکات آن را انجام دهد . این قوانین را می‌توانید به شکل‌های مختلف و برای حروف مختلف انجام دهید .

6-      انجام برخی از حرکات متقاطع می‌تواند باعث افزایش توجه در کودکان می‌گردد. از کودک بخواهید در یک مکان ثابت بایستد و زانوی راستش را بالا بیاورد و در همان حالت با آرنج یا کف دست چپ به زانویش ضربه بزند، وسپس هنگامی که پای راستش را بالا می‌آورد، با کف دست چپ به زانویش ضربه بزند و این عمل را پشت سر هم تکرار نماید. اینگونه حرکات که لازم به هماهنگی و حرکت یک بخش از سمت راست بدن و سمت چپ بدن با هم می باشد در تمرکز فکر بسیار موثر می باشد.

7-      به کودک بگویید از عدد یک تا ده می شمارید و او باید و با شروع شمارش، تنفس نماید و عمل دم را به آرامی تا جایی که تمامی ریه اش پر از هوا شود انجام دهد. سپس بلافاصله از ده تا یک بشمارید و او باید عمل بازدم را به آرامی انجام دهد. توجه داشته باشید این، تمرین بسیارمناسبی است که می توانید بارها و بارها آنرا به صورت بازی تکرار نمایید. البته برای کودکان با سن کمتر از اعداد 1 تا 5 استفاده نمایید و برای یادگیری به آنها آموزش دهید که چگونه این عمل را انجام دهند.

در اینجا به برخی از فعالیت ها و تمرین هایی که باعث افزایش دقت و توجه کودکان می شوند اشاره کردیم. شما می توانید با خلاقیت خود از هر نوع تمرینی که باعث می شود کودکان بطور فعال برای مدتی ، حواسشان را به چیزی جلب نمایند استفاده کنید. دقت و توجه مهارتی است که باید بوسیله تمرین های مناسب پرورش یابند و از عناصر کلیدی در موفقیت تحصیلی و شغلی افراد در آینده محسوب می گردد.

نویسنده:داریوش صادقی، فوق لیسانس روان شناسی

نکته: تمرینات پکیج دقت و تمرکز پاکدلها بر اساس یافته های علمی و تجربیات ومطالعات ویژه طراحی شده و گام مهمی برای تقویت دقت و تمرکز فرزند شما می باشد.

برای تهیه این پکیج بسیار کاربردی اینجا کلیک کنید.

پیشنهاد مدیر سایت ⇓