پاکدلها – رشد و تکامل استدلال
?یکی از انواع تفکر «استدلال» (reasoning) است و ذهن در این فرایند می کوشد با ترکیب و تنظیم تجربه های قبلی خود مشکل یا مسأله تازه ای را حل کند.
از جمله روان شناسان مشهوری که مطالعات زیادی درباره ی رشد و تکامل استدلال بعمل آورده اند می توان پیاژه را نام برد.
این محقق در کتاب خود به نام «تصور کودک از علیت طبیعی» می نویسد: «تفکر کودک از لحاظ مظاهرش با تفکر شخص بزرگسال اختلاف دارد. کودک در تفکرش «خودمدار» است یعنی فقط درباره ی خودش می اندیشد و بیش از هدف یا موضوع تفکر به این اهمیت می دهد که خود محور اصلی یا کانون هر چیزی باشد که به خاطرش می رسد و به همین سبب، با خودش حرف می زند. کودک در استدلال خود روابط عجیبی بکار می برد که با حقیقتی که می خواهد کشف کند هیچگونه ارتباطی ندارند. چنانکه وقتی از او سؤال می شود: چرا خورشید به زمین نمی افتد احیاناً پاسخ می دهد که در آسمان بودن آن مانع از افتادنش می شود. کودک در تعمیم های خود بسیار شتابزده است و تعمیم های او از وضع و حالت شخصی و فردی او متأثر می شوند زیرا کودک «خودمدار» است و آنچه به خاطرش می رسد برای او واقعیت دارد و قابل تعمیم می باشد.
این عقاید پیاژه روان شناسان کودک را برانگیخت که به مطالعه درباره ی مشخصات عمده تفکر کودکان بپردازند و دریابند که چه عواملی در آن مؤثرند و تفکر کودک چه جنبه هایی دارد. تحقیقات جدید روان شناسان نشان دادند که تفکر افراد بزرگسال همان مظاهر تفکر کودک را دارد بویژه هنگامی که شخص بزرگسال با موضوع تازه ای مواجه می شود که درباره ی آن تجربه قبلی ندارد. او نیز مانند کودک، روابطی را بکار می برد که با حقیقت مسأله ارتباط ندارند چنانکه غالباً می شنویم یا می گوییم: فلان شخص، کودکانه فکر می کند، استدلال فلان شخص بچگانه است و … همچنین، تعمیم های شتابزده در بزرگسالان نیز دیده می شوند. به این ترتیب، ارزش عقاید پیاژه مورد تردید قرار گرفت.
?آزمایشهای مختلف درباره ی تفکر و استدلال کودکان ثابت کردند که کودک در هشت سالگی می تواند درباره ی یک مشکل یا مسأله علمی که مواجه می شود و مستلزم تفکر است بیندیشد و تفکر خود را به آن مسأله محدود کند ولی از تعبیر و بیان صحیح فکرش درباره ی آن عاجز است و چنانکه باید نمی تواند از راه حلی که کشف می کند استفاده ببرد. مطالعات روبرتز (K.E. Roberts) درباره ی «استعداد کودکان بیش از دبستان برای حل مسائل» ثابت کردند که استعداد تفکر و استدلال بتدریج رشد می کند و کودک در سه سالگی می تواند تا اندازه ای- از فکر اساسی خود درباره ی بعضی مسائل عملی تعبیر کند و راه حل معقولی را کشف کند. مثلاً می تواند راههای موجود در ماز (Maze) را دنبال کند و به هدف برسد ولی با این وجود، قبل از شش سالگی از تفکر پیچیده یا تفکر درباره ی مسائل پیچیده عاجز است، یعنی استعداد تفکر در سه سالگی به روشنی آغاز می شود سپس به کندی رشد می کند.
از مطالعات برت (C. Burt) روان شناس معروف انگلیسی درباره ی «رشد و تکامل استدلال در کودکان» چنین برمی آید که کودک عادی (بهنجار) در هفت سالگی می تواند به پرسش زیر پاسخ دهد:
«احمد سریعتر از جمشید راه می رود و کامبیز کندتر از جمشید راه می رود. کدام یک کند راه می رود، جمشید یا احمد یا کامبیز؟»
و در هشت سالگی می تواند پرسش زیر را پاسخ گوید:
«من سفر دریایی را دوست ندارم، از کنار دریا خوشم نمی آید، پس برای گذراندن تعطیلات خود به کجا بروم، به آستارا یا بندرعباس یا مشهد؟»
مطالعات ترستون (L.L. Thurstone) نشان می دهند که رشد استعداد استدلال در کودکان از نضج و سن او متأثر می شود.
مردوک (J.H. Murdoch) روان شناس انگلیسی از مطالعاتش درباره ی «روان شناسی استدلال» که در 1933 بعمل آورد چنین نتیجه گرفت که این استعداد در ده سالگی کاملاً آغاز و ظاهر می شود.
منبع:(کانال گفتاردرمانی ایران )
شعاری نژاد، علی اکبر؛ (1385)، روان شناسی رشد، تهران: نشر اطلاعات، چاپ نوزدهم 1388
شاید این موضوعات هم مورد پسند شما باشد ⇓