ژان پیاژه که او را یکی از پیشگامان روانشناسی رشد می دانند ،سالهای عمر خود را صرف مطالعه رشد هوشی کودکان کرد .مشاهدات پیاژه از مراحل بالیدگی تفکر در کودکان نشان داد که رشد شناختی در مجموعه ای از مراحل یکسان و به هم وابسته روی می دهد .در هر مرحله ،کودک فقط مستعد یادگیری برخی تکالیف شناختی است. همچنان که کودک سلسله مراتب مراحل بالیدگی رشد را پشت سر می گذارد ، توانایی تفکر و یادگیری اش با افزایش سن تغییر می یابد.
مراحل رشد کودک از نظر پیاژه
۱) مرحله حسی _حرکتی دو سال اول زندگی دوره حسی _حرکتی نامیده می شود. در خلال این دوره، یادگیری کودکان از طریق حواس و حرکت های شان و همچنین تعامل با محیط فیزیکی صورت می گیرد. کودکان با حرکت کردن، لمس کردن ،ضربه زدن ،گاز گرفتن جز اینها و با دستکاری اشیا، درباره ویژگی های فضا ،زمان، مکان، ثبات و علیت چیزهایی می آموزند . برخی از کودکان دچار ناتوانی های یادگیری به فرصت های بیشتری برای اکتشاف حرکتی نیاز دارند.
۲ ) مرحله پیش عملیاتی پیاژه پنج سال بعدی زندگی از ۲ تا ۷ سالگی را مرحله پیش عملیاتی نامید. در خلال این مرحله، کودکان به قضاوت شهودی درباره روابط می پردازند و همچنین تفکر با نمادها را آغاز می کنند. زبان در این مرحله اهمیت فزاینده ای می یابد و کودکان یاد می گیرند که برای بازنمای جهان عینی از نماد استفاده کنند.
۳) مرحله عملیات عینی دوره بین ۷ و ۱۱ سالگی مرحله عملیات عینی نامیده می شود . کودکان در این مرحله قادرند از دریچه ارتباط ها فکر کنند پیامدهای اعمال را در یابند و اشیا را به روش منطقی گروه بندی کنند. همچنین بهتر می توانند به نظام مند کردن و سازماندهی افکار خود بپردازند. اما افکار آنها به میزان زیادی با تجربه های قبلی شان شکل می گیرد و به اشیای عینی ،که دستکاری یا از طریق حواس درک کرده اند، وابسته است. برای مثال، کودک در این مرحله می تواند یک مجموعه چهار تایی از اشیا را ،بدون لمس کردن و شمارش عمومی آنها ،تشخیص دهد
۴) مرحله عملیات صوری مرحله چهارم دوره عملیات صوری است که از حدود ۱۱ سالگی آغاز می شود و منعکس کننده تحول عمده ای در فرایند تفکر است .دراین مرحله، به جای این که مشاهدات هدایت افکار را به عهده داشته باشند، افکارند که مشاهدات را هدایت می کنند. کودکان اکنون توانایی کار کردن با امور انتزاعی، نظریه ها و روابط منطقی را، بدون ارجاع به محسوسات دارند. دوره عملیات صوری جهت گیری تعمیم یافته ای را به سمت فعالیت حل مسئله فراهم می‌آورد.
تلویحات نظریه رشد برای ناتوانی های یادگیری الف) یکی از علت های اصلی بروز مشکل در تحصیل، نا بالیدگی است.
ب)ممکن است محیط آموزشی با ایجاد ضرورت های هوشی مستلزم برخی ناتوانی های شناختی که کودک هنوز آن را کسب نکرده است، بیش از آنکه به یادگیری کودک کمک کند عملاً مانع یادگیری وی شود.
ج ) مفهوم آمادگی به حالتی از رشد بالیدگی و برخورداری از تجربه های پیشین که لازم یادگیری هر مهارت مورد نظر است اشاره می کند.
مراحل بالیدگی رشد پیاژه – منبع : ص ۲۳۹ کتاب عصمت دانش
