منظور از ارزشیابی آغازین یا سنجش آغازین آن نوع ارزشیابی یا سنجشی است که در آغاز درس و پیش از شروع فعالیتهای آموزشی معلم و کوششهای یادگیری دانش آموزان اجرا می شود.
این نوع ارزشیابی به دو منظور و در پاسخ به پرسشهای زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
۱. آیا یادگیرندگان بر دانش ها و مهارت های پیش نیاز درس تازه از قبل تسلط یافته اند
۲. یادگیرندگان چه مقدار از هدف ها و محتوای درس تازه را از قبل یاد گرفته اند؟
در مورد سؤال ۱، سنجش آغازین به منظور اندازه گیری رفتارهای ورودی با ما پیش نیاز یادگیری درس تازه به کار می رود.
از طریق سنجش رفتارهای ورودی معلوم می شود که یادگیرندگان برای یادگیری هدفها و محتوای درس تازه قبلا آمادگیهای لازم را کسب کرده اند یا خیر.
در مورد سؤال ۲، به جای آزمون رفتارهای ورودی، از آزمون جایابی با آزمون پایه گزینی می شود.
آزمون جایابی یا پایه گزینی که به آن پیش آزمون نیز گفته می شود ، عمدتا همان آزمون نهایی شامل هدفهای یادگیری یا هدفهای آموزشی درس یا ترجیحا فرم موازی یا معادل آن است.
هدف از اجرای این آزمون تعیین میزان اطلاعات یادگیرندگان از مطالبی است که قرار است به آنان آموزش داده شوند.
متخصصان آموزشی پیشنهاد داده اند که بهتر است معلم در ارزشیابی آغازین خود ترکیبی از دو آزمون بالا ؛ یعنی آزمون رفتارهای ورودی و آزمون نهایی را با هم به اجرا در آورد.
چنانچه نتایج آزمون رفتارهای ورودی نشان دادند که همه یا بعضی از یادگیرندگان برای یادگیری درس تازه آمادگی کافی ندارند، لازم است معلم پیش از آغاز درس تازه به جبران نواقص یادگیریهای قبلی یادگیرندگان یا رفع کم و کسر پیش نیازهای آنان اقدام نماید.
اگر نتایج پیش آزمون نشان دادند که همه یا بعضی از یادگیرندگان مقداری از مطالب درس تازه را از قبل آموخته اند، آنگاه ممکن است لازم باشد که معلم در طرح درس خود تغییراتی بدهد، بعضی قسمت های درس را برای بعضی از دانش آموزان حذف کند، و برای بعضی دانش آموزان دیگر سطح پیشرفته تری از آموزش را به اجرا در آورد.
